دان : هوا در آستانه روشن شدن است

گون : روز

گون ائرته : صبح

گون اورتا : نیمه روز، ظهر

ایکیندی : عصر

آخشام : هوا در آستانه تاریکی است

گئجه :  شب

گئجه یاریسی : نصف شب

اوباشدان : سحر

دان : هوا در آستانه روشن شدن است

 

اصطلاحات ترکی مربوط به اوقات شبانه روز

این عبارات قبل از اختراع ساعت به معنی امروزی بین مردم معمول بوده و در محاورات بکار می بردند. از آنجاکه این زمانها تقریبی و در نقاط مختلف و در طول فصل های مختلف متفاوت هستند، بهتر دیدیم فقط اصطلاحات در نظر گرفته شوند و از ذکر ساعت و وقت صرف نظر شود.

دان یئری سٶکولنده : هوا هنوز تاریک است و ستارگان در آسمان هستندو اثری از روشنایی نیست. اما زمان بطرف پایان شب و سپیدی سحرمی رود که آنرا صبح کاذب گویندکه با صبح صادق فاصله دارد.

خوروزون اول بانی : اولین باری که خروس بانگ می زند ولی هوا هنوز تاریک است و خبری از روشنایی نیست.

 

شفق آتاندا : زمانی که فقط درافق شرق نوری پدیدار می شود.

 

خوروزون سون بانی : بانگ دوم خروس که اینبارخروس بدرستی آغاز شفق را اعلام می کند و صبح صادق است و اندکی بعد هوا روشن می شود.

 

شفق آتاز- شفق آتماز : شفق تاریک و روشن است

 

شفق سٶکولنده : شفق رو به روشنایی است

 

دان اولدوزو چیخاندا : طلوع این ستاره نشان این است که شب رو به پایان است ولی هوا هنوز روشن نشده است.

 

اوباشدان چاغی : شب پایان یافته ولی هوا هنوز هم تاریک است.

 

سحر اذانی دی ییلنده : وقت شرعی برای اذان صبح.

 

سحر تئزدن : اول صبح که هوادارد روشن می شود.

 

هاوا ایشقلاندا : هوا کاملا روشن شده است.

 

صوبحه یاخین : هوا تاریک روشن است که اصطلاحا "آلاتوران" گویند. که درتاریکی و بفارسی به آن "گرگ و میش" نیز گویند.

 

سحر چاغی : وقت سحر

 

گون چیخاندا : وقتی که آفتاب سرزده است.

 

گون چیرتلایاندا (گون چیتدیاندا) : زمانی که یک قسمت خورشید از افق نمایان شده است.

 

گون جیخا – چیماز : خورشید از افق درحال بالا آمدن است

 

گون چیخاننان سورا : زمان که آفتاب از افق بالاآمده است.

 

گون یاییلاندا : آفتاب تازه پهن شده و سایه ها بلتد هستند.

 

نشتاولیق چاغی (قلیان نهاری) : بین صبح و ظهر که کارگران نیمه چاشت و چای می خورند.

 

ناهار اوستی: نزدیک ظهر و وقت نهار.

 

ناهار یاویخ : وقت آماده شدن برای نهار خوردن.

 

ناهارباشی : هنگام نهار خوردن.

 

ناهاردان سورا : اندکی بعداز صرف نهار.

 

ایکیندی باشی: حدود دو ساعت بعد از نهار که کارگران یا کشاورزان در صحرا نفسی می کشند و چایی می خورند./ عصرانه

 

ایکیندیدن سورا : پس از عصرانه

 

آخشام یاخین : نزدیک شب

 

آخشام اوستو : بعد از شروع شب

 

گون باتان یاخین : نردیک غروب

 

گون باتان چاخی : دم غروب

 

گون باتار-باتماز : آستانه غروب

 

مغرب قاویشاندا : شروع مغرب

 

ایلک آخشام : قبل از شب

 

ازل آخشام : اول شب

 

گونون یورقون وخدی : بعد از اینکه آفتاب کاملا غروب کرد

 

گون باتاندا : هنگام غروب آفتاب

 

مغرب دوشنده : زمانی که آفتاب رو به افول است و سایه ها درازتر شده اند.

 

قاش قره لنده : هنگامی که افق روبه تاریکی است

 

اوخ قراوول دان دوشنده : زمانی که هوا رو به تاریکی است و چشم هدف را تشخیص نمی دهد.

 

شام ییلنده : هنگام صرف شام

 

قوناق گلن زامان : هنگام آمدن مهمان

 

گئجه چاغی : زمانی که هوا تاریک شده است.

 

ائل یاتان زامان : چراغ ها خاموش شده و مردم خفته اند.

 

ائل یاتاندا : نزدیک نیمه شب.

 

ائل یاتاندان سورا : حدود یک ساعت بعداز نیمه شب.

 

آی چیخاندا : زمان آن بسته به فصول مختلف سال فرق می کند. درگذشته کارگران و کشاورزان درفصل تابستان به ویژه درزمان آبیاری شبانه و شبکاری مورد استفاده قرار می دادند.

 

آی باتاندان سورا : بعد از غروب ماه

 

گئجه یاری سی: نیمه شب.

 

گئجه یاری سیننان سورا : بعد از نیمه شب

 

گئجه نین لاپ قراننیغیندا : هنگامی که کاملا شب و هوا تاریک شده است

 

دان اولدوزو چیخاندا: ستاره ای که قدیمی ها می شناختند. گویا ستاره روشن صبحگاهی است.

 

کاروان قیزن چیخاندا: یک ستاره دیگر صبح گاهی که قدیمی ها می شناختند.

باخیشلار (بخش نظرات)

آلتین قوچانلی: چوخ گؤزل و دیرلی.

قوچان شهری نئچه سانی بخشی باردور. قوچان عتیق(شهرکهنه) -سودلانه٬ شیرین دره٬ باجگیران٬ دوغایی٬هودانلو. بیزیم قله میز شهرکهنه (کوینه شهر) بخشینده دیر. بیزیم یانیمیزدا ایگیرمی اؤتوز قله باردور کی فقط بیر قله کورددور (کهنه فرود) تورک قله لر کی ممد بگین اتگینده دیلار : ینگی قلعه٬ کلوخی٬ نوروزی٬ نسیم آباد٬ گؤگجه٬ محب سراج٬ اصغر آباد٬ یزدان آباد علیا و سفلی٬ نیت٬ جنید آباد (نادیر کندی) و باشقا قله لر. بو منطقه ده دان اولدوزو یئره چالانده یه دینلر : دان اؤلدوزو یئذه ووراندا. قبل از ظهر (گؤن چیخاندان گون اؤرتا چاغینا جه ن دینلر : سیحر دانی. بعد از ظهره دینلر : آخشام دانی یا گؤن اورتادان سؤنگ.