نگاهی تاریخ، ادبیات و موسیقی ترکان قاشقایی

یازان : اسداله مردانی :

اشاره : متن ذیل مقاله ای به زبان ترکی شیرین قشقایی در باره هویت ایل قشقائیست که به قلم استاد اسدالله مردانی- نویسنده کتاب لغتنامه تورکی قاشقایی، نگاشته شده است. خواندن این مقاله برای ترکان خراسان، آذربایجان و .... توصیه می شود با خواندن این مقاله لغات ویژه ترکی قشقایی را که خیلی نزدیک به ترکی خراسانی هست نیز یاد می گیرید.

مبانی دستور زبان ترکی (آذربایجانی)
محمد علی فرزانه
شامل :
مبحث اصوات
مبحث کلمات
در 61 صفحه به صورت فایل pdf
حجم فایل 800 کیلو بایت
کتاب مفیدی هست ... علاقه مندان میتوانند دانلود کنند             لینک دانلود

یئمه لی لر، دورد بولومه بولونور

 یئمه لی لر آراسیندا اَن دوغروسو (یعنی ویتامین و انرژی باخیمیندان ) او یئمه لی کامیل ساییلار کی بو دورد / دئرد/4 بولومنن اوندا اولسون. دونیا یئمک بیلن لری آراسیندا بیزیم (چوربا,شوربا = آبگوشت) پیتی یانیندا تره وز و دوغ اولاندا اَن یاخشی و اَن ویتامین لی و انرژیلی یئمک ساییلیر .

آسان اوخوماق یوللاری

۱- اینترنت ده آختاریش بؤلومون‌ده تورکجه سؤزلری یازیب آختارین آسانلیقلا تورک دیل‌لی سایتلارا وئبلاگ لارا ال تاپا بیلرسینیز

 (اوخومالی، یازیلار، تورکی، آتالار، آناباجیلار، قارداشلار، آنادیلی، تورک دیلی  و دیگر تورکجه سؤزلر)  

۲- قازئت لر(مجلات)، چاپ اولوب یاییلان(نشر) یازیلار و کیتابلاری ساتیجیلاردان آلیب یا پی دی اف(pdf) شکیل‌ده اینترنت‌دن آلا بیلرسینیز.

۳- جیب تلفونو  ساوجیق(اس ام اس ) و یا ایمیل لرینیزی آنا دیلی تورکجه‌سین‌ده یازیب و آلا بیلرسینیز

۴- تلویزیون لاردا یازیلار سیزه چوخ یاردیمجی اولار: بجنورد اترک تی وی شبکه سینده آیدیلیق، ایشیق گئجه، اورمیه نین آذربایجان تی وی سی، تبریز ین سهند تی وی سی، اردبیل ین  ساوالان تی وی سی و زنگان ین ایشراق تی وی لرینه باش وورابیلرسینیز

یازار : آلتین قوچانلی

بیر گؤزل هاتیرا (خاطره ای زیبا)

بیزیم کندده (قالادا) بیر اوغلان بار (وار) ایندی قربخ (۴۰ ) یاشیندا اولور. مونون آدی روح الله داش دمیر یادا داش گه میر دیر. گمیرماق خوراسان تورکجه سینده ائله داش یا برک (سفت و سخت) شئیی الده توتوب دیل ووروب و یالاماق دیر. رحمتلیک آتامدان روح الله نین گؤزل لقبینی یاراتدیغینی سوروشدوم. دئدئ : اوغلوم جان، نئچه ایل موندان قاباخ گئدمیشدیک چؤله آرپا بجین و درماغینه. روح الله آتاسینان گلمیشدی اؤز بئیجه لرینه (مزرعه). سورا بیر چوپان بولارین آرپاسینا داوار بوراخیر. روح الله غرورلانیب قاچا قاچا و چاپا – چاپا، گئده داوارلاری آرپادان چیخارسین. چون الی بوش گئدمیشدئ و حیوان داوارلار، چوخ آج ایمیش لار، آرپانی ایچیندن چئخمئردیلار. آتاسی قئشقیریر : ی های روح الله٬ اوغلو بالام٬ داشنان وور٬ بودا آتاسینی بویوردیغینی بوجور ائشیدیر : روح الله اوغلوم داش دمیر٬ داش گه میر. خیلاصه روح الله حیران قالیب بیلمیر ده ش هانی دمیر هانی. گاهدا داشی گمیریردی. اوندن سونرا روح الله نی آدی اولدو روح الله داش دمیر. یادا ده ش گه میر.

سنه دئدیم کی من اوغرویم (به تو گفتم که من دزدم)

بیر اوغرو اوغرولاماق آماج ایله بیر کنده (قالایا) گیردی و بیر ائوین ائشیگینی چالدی، ائو ائیه سی ائشیگی آچدی و اوغرو ائو ائیه سینه دئدی: یولدان گئچن و امام ره ضانین زیاره تینه گیه من، کندین کروانسراسی هارادادی؟

کندچی: بو کندده کروانسرا یوخدو، بویورون و بو گئجه بیزه قوناق اولون. اوغرو ایله کندچی ائوه گیردیلر، کندچی نین خاتینی چای قویدو و باشلادی یئمک بیشیرمه گه و چای ایچمکدن و یئمک یئمکدن سونرا اوغرو ایچین یورغان - دوشی سالدیلار.

تاریخیمیزی یئنیدن اوخویاق 

محمد رضا خیری فام

     من «تاریخ یالاندیر» دئینلرین سؤزونو اینانمیرام. آنجاق تاریخین یالانلارلا دولو  اولدوغونو  اینانیرام . بئله  بیر دورومدا  آراشدیریجیلارلا  تاریخچیلرین گؤرولری چوخ زور و  چتیندیر. اونلار گئرچکلری ، یالان و افسانه لرله  دولو اولان تاریخسل بلگه لردن  سئچیب آییرمالیدیرلار. بونو دا هر کس باجارماز، هر  باجاران ایسه  ائله مز.  چاغداش تاریخیمیزده  ده چوخلو  یالانی چوخ، دوغروسو آز، دیرسیز کیتابلار، هابئله یالانی یاخود یالنیشی آز اولان دیرلی یازی و کیتابلار  یازیلیر. آنجاق اوخوجو دا  آییق- ساییق اولوب هر یازینین دوغرو-دوزگون اولدوغونو اینانمامالیدیر.

ساوجیق (یام نیوزدان)

آنا دیلیمیز چوخ آغیر ایللر گئچیریب. منفور پهلوی رژیمنین. یاساقینا و کثیف سیاستلرینه معروض قالیب. ایندی تاسف ایله گؤرورم بیر عده نین دانیشق دیلی، گولسوز یارپاقلاری یولموش سیخنتی گتیرن بیر آغاجا اوخشاییر کی،دیلمیزین اینجه لیک، طراوت و ملاحتیندن اثر یوخدور کی هیچ فارسجا زادلاردان گوبوتجا سینا بوعیبه جر آغاجا باغلایب لار. بو رادا بیزلرین بویونوموزا آغیر بیر وظیفه دوشور کی الیمیز دان گلنی اسیر گه مه یک. بیزیم گئنیش، زنگین، و توکنمز فولکور خزینه میز واردیر > بس گلین آتا بابا دان قالان بو ملی ثیروتمیزی دیلمیزی، فولکورموزی گئچمیشیمیزی، قورویاق. پس لازم دیر فیس دا هر هاردا یازی له ریمز تورکی دیلمز دا اولسون سن اؤزوی رسمیته تانیمه سن. کیم سه دان اینتظارین اولمه سین.

قایناق : لوگوی یام نیوز : بوردا

نادیرین کلات داش یازیتی

نادیر شاه´ین تورکجه نى یازی دیلی ائتمه سیاستی

نادیر شاه کئچمیش تورک سولطانلارینین ترسینه تورکجه نی دانیشیق دیلیندن چیخاریب یازی دیلی ائتمیشدیر. او تورکجه نی دیه رله ندیرمک اوچون آتا باباسی مولکو اوْلان کلات قالاسینین گیریش یئرینده تورکجه بیر کتیبه قازدیرمیشدیر. بو آبیده هله ده خوراسان´ین درّه گز شهرینن کلاتیندا دورور. 24 بنددن عیبارت اوْلان بو شئعرلر بؤیوک بیر قایانین 15 لییینده قازدیریلمیشدیر. خوش خطله عرب الیفباسی ایله قازان اوستانین آدی بللی اوْلماسا دا٬ شئعرلرین سؤیله یه نی آبیده نین آلتیندا قازیلمیشدیر. او دا افشارلاردان اوْلان گول بون افشار´دیر. (1) اوْنون حاققیندا معلوماتیمیز آزدیر٬ آنجاق بیلیریک نادیر شاه ساراییندا اؤنه ملی یئری واریمیش. ایسلامدان سوْنرا تورک تاریخینده هله تایی آز اوْلان بو کتیبه 57 / 1155 - نجی ایللرده قازیلمیشدیر. ایندی ایسه بو شئعرلر:

تورکون دیلی ان قایدالی و قایدالی دیل

1354-جو ایل ماراقلی بیر خبر یاییلدی بو خبر " اطلاعات هفتگی " مجله سینین نوروز بایرامینا وئردیگی سایی نین 68-جی صحیفه سینده ایدی همین صحیفه ده " مشکل ترین زبان دنیا = دونیانین ان چتین دیلی " باشلیغی آلتیندا بئله گلمیشدی: " دیلچی لیک اوستادلارینین بیر عده سی بونا اینانیبلار کی دیل لرین ان دولاشیغی " اندیلیجانگوا " دئمک استرالیانین شمالیندا یاشایان یئرلی لرین دیلیدیر.

1378گونش ایلی، 1999میلادی ایلی یونسکو تشکیلاتی طرفیندن تورک دیلی دونیانین اوچونجو جانلی و رسمی دیلی بیلدیریلدی.

آسان اوخوماق یوللاری

۱- اینترنت ده آختاریش بؤلومون‌ده تورکجه سؤزلری یازیب آختارین آسانلیقلا تورک دیل‌لی سایتلارا وئبلاگ لارا ال تاپا بیلرسینیز.

۲- قازئت لر(مجلات)، چاپ اولوب یاییلان یازیلار و کیتابلاری ساتیجیلاردان آلیب یا پی.دی. اف (p.d.f) شکیل‌ده اینترنت‌دن آلا بیلرسینیز.

۳- یولداش (جیب تلفونو) ساوجیق( اس ام اس) و یامجیک ( ایمیل) لرینیزی آنا دیلی آذربایجان، خوراسان و... تورکجه‌سین‌ده یازیب و آلا بیلرسینیز.

دونیا دیل لری :

دیلیمیز بو گونکو ایراندا دانیشیلان دیل تورکجه، تورک دیلی، تورکی، آذربایجان تورکجه سی، خوراسان تورکچه سی و باشقا آدلار ایله آدلانیر. بو دیل تورک دیللرینین بیر کاتا (بویوک) قولو ساییلان اوغوز شاخه سینین بیر لهجه سی دیر. بو گونکو دونیادا آذربایجانلی لار، خوراسانلی لار، قاشقاییلار، تورکمن لر و آنادولی و بیر نئچه باشقا تورک خالقلاری، اوغوز طایفالارینین نسلیندن ساییلیرلار و بو لهجه لرین آراسیندا بیر چوخ اوخشارلار و بنزییش لر واردیر.

تـﯚرک‌خوْراسان اؤلکه‌سی هارادیر؟ 

ﺗـﯚرک‌خوْراسان عبارت‌دیر : کاتا یادا بؤیوک خوْراسان‌ سرحدلرینده یاشایان ﺗـﯚرک‌له‌رین بؤلگه‌سی یوخسا اسکی تاریخده دئییلن توران اؤلکه‌سینین گونئی بؤلگه‌سی؛ بو بؤلگه بوگون شامل‌ اوْلوُر : قوزئی خوْراسان، رضوی خوْراسان، گـﯚلـﯚستان، سیمنان، گونئی خوْراسان‌ و... ایالت‌لرینده یاشایان خوْراسان ﺗـﯚرک‌له‌ری‌نین آتا-بابا یئر-یوردلاری.