خوراسان ﺗورکلرین دیل و کولتورلری

زبان و فرهنگ ترکان خراسان

محمد توحیدی ایله محمد حسین یگانه موصاحیبه سی

+0 به یه ن

محمد توحیدی ایله محمد حسین یگانه موصاحیبه سی

اؤنسوز : آشاغیداکی متن، محمد توحیدی`نین خوراسان`دا تورک دو تارینین (ایکی تئللیسینین) بؤیوک اوستالاریندان محمد حسین یگانه ایله آپاردیغی بیر موصاحیبه دیر. بو موصاحیبه، " قلم اوجو " درگیسی، ١٣٦٠، بیرینجی - ایکینجی ساییلاریندا چاپ اولموشدور. محمد توحیدی بام و صفی آباد و اوستاد یگانه قوچانلیدیر. من بو متنی وارلیق، سایی ٥-٧١`ده چاپ اولان " تورکی خوراسانی " (دکتر جواد هئیت، بهمن-اسفند ١٣٦٧) آدلی مقاله‌ده‌ن آلمیشام.

تورک دیلینین ایکی لهجه‌سی آزه‌ربایجان و خوراسان لهجه‌له‌ری آراسیندا وار اولان فرقله‌ری و داها دوغروسو بنزه‌رلیک و عئینیلییی گؤرسه‌تمه‌ک اوچون هر پاراقرافین آلتیندا بیر آییراج (پارانتئز) ایچینده او پاراقرافی آزه‌ربایجان تورکجه-سینده ده آشاغادا یازمیشام.

مقام (آهنگ) : مقامو گره‌ک مقام چالاننان سوروشانگ کی مقام نمه‌دی. (مقامی گره‌ک مقام چالاندان سوروشاسان کی مقام نمه‌دیر.)

خوراسانینگ مقام چالانلارونگ اوستاسو، اوستاد محمدحسین یگانه‌دی. بو سوروشماغو سوروشماغونا، یئتیشدیک اوستادینگ قوللوغونا. باشدا اوستاددان ایسته‌دیک تمام زاددان اؤنگده، اؤزله‌رینی تورک خلقه تانیشدورسولان و سورا شو نشرییه‌نینگ هر نومره‌سینده بیر مقامو سیز عزیزله‌ره تعریف ائدسیله‌ن. اوستاد باشلاروننان گئچه‌نله‌رینی بئله بویودولان :

"منگ آدوم محمدحسین، فامیلیم یگانه. یاشوم آلدمیش ایکی و ایشیم مقام چالماق و اؤگره‌تماق، باش قیرخماق و آز و چوخ حکیملیقدی و قوچاندا مشهد بازارونگ باشوندا دوکانیم با.

من قوچاندا دونیایه گلدیم و او زمان اون ایل عره‌ب درسی اوخودوم. اون بئش یاشدان مقام چالماغونگ اؤگره‌تماقونو باشلادوم و او زمانداکو اوستادلارونگ آدلارو عوض محمد کؤینه شهه‌رلی (قوچانگ کئینه شهه‌ری)، خان محمد قیتاقو قیتاقلیده، کی ایکیسی ام اؤز بیر دیلله‌ریمیسده‌ن تورکدیله‌ن.

ایگیرمی یاشوندا منی سربازلوقا ائرتدیله‌ن. من سربازلوقا گئده‌نده تاریمی ام اؤزومنه‌ن ائرتدیم. سربازلیقدا یولداشلاروم بئله منگنه‌ن اونس توتوبدوردولان کی سربازلوقو بولانان سورا، بوتون دوردولان ییقیلماغا.

سربازلیقدان اؤنگده درسیم بولان سورا، باش قیرخماق دوکان آچیبدوردوم. ولی سربازلیقدان کی گلدیم دوکانومو الده‌ن بئردیم. مجبور اولدوم چوره‌ک چوخارماغونا گئده‌م. بیر قله‌ده ایشیمه باشلییه‌م. گئددیم قوچانگ یانوندا بیر قله، کی آدو تیتکانلیدی، اوندا من باش قیرخیدیم. اوچاتا یاتوردوم و قارشوسوندا او قله‌نینگ خلقی منه بار (یازدا بوقدی، آرپا) بئریدیله‌ن. بو قله‌ده کردو سؤیله‌ماقیم اؤگره‌ندیم."

آزربابجان تورکچه سی :

(خوراسان`ین مقام چالانلارینین اوستاسی، اوستاد محمدحسین یگانه‌دیر. بو سوروشماغی سوروشماغینا، یئتیشدیک اوستادین قوللوغونا. باشدا اوستاددان ایسته‌دیک تمام زاددان اؤنده، اؤزله‌رینی تورک خالقینا تانیشدیرسینلار و سونرا شو نشرییه‌نین هر نومره‌سینده بیر مقامی سیز عزیزله‌ره تعریف ائتسینله‌ر. اوستاد باشلاریندان گئچه‌نله‌رینی بئله بویوردولار)

(" من آدیم محمدحسین، فامیلیم یگانه. یاشیم آلتمیش ایکی و ایشیم مقام چالماق و اؤیره‌تمک، باش قیرخماق و آز و چوخ حکیملیکدیر و قوچاندا مشهد بازارین باشیندا دوککانیم وار.)

(من قوچاندا دونیایا گلدیم و او زامان اون ایل عره‌ب درسی اوخودوم. اون بئش یاشدان مقام چالماغین اؤیره‌نمه‌ینی باشلادیم و او زامانداکی اوستادلارین آدلاری عوض محمد کؤهنه شهه‌رلی (قوچانین کؤهنه شهه‌ری)، خان محمد قیتاقو قایتاقلی ایدی، کی ایکیسی هم اؤز بیردیلله‌ریمیزده‌ن تورکدورله‌ر.)

(ییرمی یاشیندا منی سربازلیغا ائرتدیله‌ر. من سربازلیغا گئده‌نده تاریمی هم اؤزومنه‌ن ائرتدیم. سربازلیقدا یولداشلاریم بئله مننه‌ن اونس توتوبدورلار کی سربازلیغی بولاندان سونرا، بوتون دوردولار ییغیلماغا.)

(سربازلیقدان اؤنده درسیم بولان سونرا، باش قیرخماق دوککانی آچیبدیردیم. ولی سربازلیقدان کی گلدیم دوککانیمی الده‌ن وئردیم. مجبور اولدوم چؤره‌ک چیخارماغینا گئده‌م. بیر قالادا ایشیمه باشلایام. گئتدیم قوچان`ین یانیندا بیر قالا، کی آدی تیتکانلی`دیر، اوندا من باش قیرخیردیم. اوچاتا؟ یاتیردیم و قارشیسیندا او قالانین خالقی منه بار (یازدا بوغدا، آرپا) وئریردیله‌ر. بو قالادا کوردو سؤیله‌مه‌ییمی اؤیره‌ندیم.)


آچار سؤزلر : دانیشیق,