نادیرین کلات داش یازیتی

نادیر شاه´ین تورکجه نى یازی دیلی ائتمه سیاستی

نادیر شاه کئچمیش تورک سولطانلارینین ترسینه تورکجه نی دانیشیق دیلیندن چیخاریب یازی دیلی ائتمیشدیر. او تورکجه نی دیه رله ندیرمک اوچون آتا باباسی مولکو اوْلان کلات قالاسینین گیریش یئرینده تورکجه بیر کتیبه قازدیرمیشدیر. بو آبیده هله ده خوراسان´ین درّه گز شهرینن کلاتیندا دورور. 24 بنددن عیبارت اوْلان بو شئعرلر بؤیوک بیر قایانین 15 لییینده قازدیریلمیشدیر. خوش خطله عرب الیفباسی ایله قازان اوستانین آدی بللی اوْلماسا دا٬ شئعرلرین سؤیله یه نی آبیده نین آلتیندا قازیلمیشدیر. او دا افشارلاردان اوْلان گول بون افشار´دیر. (1) اوْنون حاققیندا معلوماتیمیز آزدیر٬ آنجاق بیلیریک نادیر شاه ساراییندا اؤنه ملی یئری واریمیش. ایسلامدان سوْنرا تورک تاریخینده هله تایی آز اوْلان بو کتیبه 57 / 1155 - نجی ایللرده قازیلمیشدیر. ایندی ایسه بو شئعرلر:

نادیر داش یازیتى- کتیبه نادرى :

نادیرشاه بویروغویلا تورکجه یازیلان کلات داش یازیتی - نادیر داش یازیتی

    Nadir Şah buyruğuyla Türkcə yazılan Kəlat daşyazıtı

(سنگنوشته ترکی کلات نوشته شده به امر نادرشاه- کتیبه نادری )

بسم الله الرحمن الرحیم و هو الاعلی

ایبتیدا حمد-ى خودا-یى احد-و فرد-ى قدیم

İbtida həmd-i Xudâ-yi əhəd-u fərd-u qədim

قادیر-ى لم یزل-و عالیم-و دانا-و حکیم

Qâdir-i ləm yəzəl-u âlim-u dâna-vu həkim

او کی بو کون-و مکانی یارادیب قودرتدن

O ki bu kun-u məkanı yaradıb qudrətdən

او کی بو بحر-و بری خلق ائدیب شؤوکتدن

O ki bu bəhr-u bəri xəlq edib şövkətdən

ایکی عالمده اودور بنده لره یاور-و یار

İki âləmdə odur bəndələrə yâvər-u yar

حیکمتیندن گؤرونور بنده لره هر آثار

Hikmətindən görünür bəndələrə hər âsar

خلق-ى عالم هامى مؤحتاجدیر او درگاهه

Xəlq-i âləm hamı möhtâcdır o dərgâhə

او ووروب نور-و مینا٬ کؤوکب-ى مئهر-و ماهه

 O vurub nur-u mina, kövkəb-i mehr-u mâhə

حمد-ى حقدن سورا اولدو قلمیم نور افشان

Həmd-i Həqdən sora oldu qələmim nurəfşan

"بثنا گستری ختم رسل٬ فخر جهان

"Be səna gostəri-ye xətm-e rosol, fəxr-e cahan  "

نبی-یى هاشیمى-و احمد-و محمود صیفات

 Nəbi-yi Hâşimi-yo Əhməd-o Məhmud sifât

کیم خودادان اولا داییم "علیه سلام و صلوات"

"Kim Xudâdan ola dâyim "əleyhə səlam o sələvat"

آل-و اصحابینا هم رحمت-ى بئسیار اولا

ا Âl-u əshabına həm rəhmət-i besyâr ola

اولا حق یاوری هر کیم اولارا یار- اولا

Ola Həq yâvəri hər kim olara yâr ola

حمد-ى نئعمت-ى حقدن سورا٬ با صیدق-ى زبان

Həmd-i ne'mət-i Həqdən sora "bâ sidq-i zəban"

فرضدیر بنده لره مدح-ى شهنشاه-ى جهان

Fərzdir bəndələrə mədh-i şəhənşâh-i cahan

او شهنشاه-ى فلک مرتبة-یى چرخ-ى سریر

O şəhənşâh-i fələk mərtəbə-yi çərx-i sərir

شاه نادیر٬ کی آدی تک یوخ٬ میثل-و نظیر

Şâh Nâdir, ki adı tək yox, misl-u nəzir

دئمک اولماز بو شهنشاه٬ بلکى اولا پئیغمبر

Demək olmâz bu şəhənşah, bəlki ola peyqəmbər

یا موقررب ملکیدیر اولوب از نوع-ى بشر

Yâ muqərrəb mələkidir olub əz nov'-i bəşər

لئیک چون قودرت-ى حق ظاهیر ائدیب بیش از پیش

Leyk çün qudrət-i Həq zâhir edib biş əz piş

نظر-ى حق اونا٬ هر کیمسه دئسه حق٬ دیمیش

Nəzər-i Həq ona, hər kimsə desə Həq, dəymiş

نیسبت ایله شرف-و فخر-ى اوجاق-ى تئیمور

Nisbət ilə şərəf-u fəxr-i ocâq-i Teymur

حسب ایله به جهان٬ شاه-ى شهاندیر مشهور

Həsəb ilə be cahan şâh-i şəhandır məşhur

موصطفا خولق-و مسیحا دم-و یوسیف طلعت

Mustəfa xulq-u Məsiha dəm-u Yusif təl'ət

بوعلی دانیش-و حاتم کف-و لوقمان حیکمت

Buəli dâniş-u Hâtəm kəf-u Luqman hikmət

قابیلییتله اونا وئردی خوداوند-ى کریم

Qabiliyyətlə ona verdi Xudâvənd-i Kərim

تاج-و تخت-ى شهی-و عدل-و کرم٬ خلق-ى عظیم

Tâc-u təxt-i şəhi-yu ədl-u kərəm, xəlq-i əzim

هر شرافت که دئسه م شاه-ى شهاندیر کامیل

Hər şərâfət ki desəm şâh-i şəhandır kâmil

مرحمتدن اونون الطاف-ى خودادیر شامیل

 Mərhəmətdən onun əltaf-i Xudâdır şâmil

ائعتیقادى (بئله دیر ؟) او شه-ى پاکیزه نهاد

E'tiqadı belədir o şəh-i pâkizə nəhad

باغلامیش صیدق خداونده ائدرلر بئله یاد

Bağlamış sidq Xudâvəndə edərlər belə yâd

اله گیرمز بئله دؤولت "به سپاه و شمشیر"

"Ələ girməz belə dövlət "be sepah o şəmşir"

اولا بیلمز بئله ایقبال "به فضل و تدبیر

"Olabilməz belə iqbal "be fəzl o tədbir"

سن ویریبس اونا بو سلطنت-و تخت-و سیپاه

Sən veribsən ona bu səltənət-u təxt-u sipah

سن ویریبسن اونا تاج-و کمر-و فرر-و کولاه

Sən veribsən ona tâc-u kəmər-u fərr-u kulah

دؤولتیم حافیظى سنسن٬ سنه دیر اوممیدیم

Dövlətim hâfizi sənsən, sənədir ümmidim

من سنه باغلامیشام صیدق٬ بودور تأییدیم

Mən sənə bağlamışam sidq, budur tə'yidim

دؤولتیم مونکیرینى سن (ائله دین؟) خوار-و ذلیل

Dövlətim münkirini sən elədin xâr-u zəlil

دوشمنیم کورلوغونا یاور اول٬ ائى ربب-ى جلیل

Düşmənim korluğuna yâvər ol ey Rəbb-i cəlil!

چونکى صیدقی بئل دیر حقینه " از روی یقین "

Çünki sidqi belədir Həqqinə "əz ruy-i yəqin"

بو سببدن اونا الطاف-ى خودا اولدو موعین

 By səbəbdən ona əltâf-i Xudâ oldu muin

الینی توتدو خوداوند-ى جهان قودرتدن

 Əlini tutdu Xudâvənd-i cahan qudrətdən

کامیاب ائتدی اونو معدیلت-و شؤوکتدن

Kâmyab etdi onu mə'dilət-u şövkətdən

بخت-و ایقبال ایله هئچ کیم بئله اولماز باقی

Bəxt-u iqbal ilə heç kim belə olmaz bâqi

گون کیمی دؤولتینه٬ عالمه٬ رؤوشن باقی

Gün kimi dövlətinə aləmə rövşən baqi

شاخ-ى گول نشو-و نوما (بولدو؟) نم-ى فئیضیندن

Şax-i gül nəşv-u numa buldu nəm-i feyzindən

کى بو اشعار اولوب مدحسرا "گولبون"دن

Ki bu əş'ar olub mədhsəra "Gülbün"dən

قایناق  :

- لارودی، نورالله، زندگانی نادرشاه پسر شمشیر، انتشارات ایران زمین چاپ دوم 1370 ص 294.

توضیح : کتیبه ترکی نادر شاه :

این سنگ نوشته ترکی معروف به کتیبه نادری در مدخل در بند ارغون شاه (١) در کلات نادری٬ ملک پدری نادر در دره گز خراسان (٢)٬ پیش از آبادی دربند قرار دارد. اشعار به خط ترکی - عربی به سال ١١٥٥-١١٥٧ بر روی صخره بزرگی حک شده است. ارتفاع کتیبه از سطح رودخانه ١٥ متر بوده دارای ٢٤ بیت شعر ترکی (٤ مصراع فارسی) است. اشعار متعلق به "گلبن افشار" از شاعران دربار نادر شاه افشار است. در باره وی معلومات گسترده ای وجود ندارد. شعر در ستایش ثنای نادر پسر شمشیر است و با حمد خدا شروع می شود و  با آوردن نام شاعر در بیت آخر پایان می یابد. حکاک این کتیبه کم نظیر در تاریخ اسلامی و ترکی دانسته نیست.