شعر خاتن قیامت علی اکبر سراج با ویراستاری عرب خدری

شاعر : علی اکبر سراج اکبری

ویراستار : محمد عرب خدری

محمد عرب خدری چهارشنبه ۲۶ فروردین ۱۳۹۴ ۷:۴۰

سلام بر جناب سراج اکبری و سالاریان، با اجازه شما بزرگواران شعر زیبا و خاطره انگیز را ویراستاری نمودم، قطعاً خواندن آن برای همه ترک زبانان و با لحجه بجنوردی بسیار آسان خواهد بود. لطفاً برای خواندن، این علامت ها را مد نظر داشته باشید :

فتحه = هر حرفی که علامت نداشته باشد.

اگر بعد از " الف "، حرف " ی " باشد – بین آنها حرف " ه " قرار می گیرد مثل : صاحب = اه یه

کسره = ء . مثل : چئشمه – ائل =ایل

ۇ = ۇ. مثل: زۇ = دره تنگ

ۉ  = ۉ . مثل: دۉیماق = درک کردن --- گۉل = گل

ؤ = ؤ. مثل: گؤز = چشم (در لحجه درگزی)

و = و.  مثل: بو = این

ئ = صدای بین ای و اِ

 

توضیح : پاقلعه، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بجنورد در استان خراسان شمالی ایران است. بقع خاتن قیامت در دره زو و در کنار این روستا واقع است.

منطقه نمونه گردشگری پاقلعه در فاصله 9 کیلومتری جنوب شرقی شهر بجنورد قرار دارد. مهمترین جاذبه های طبیعی منطقه عبارتند از: آب و هوای معتدل در تابستانها، رودخانه پاقلعه(بازخانه)، چشمه ها، دره ها، باغات، کوچه باغها، تولیدات منطقه، تک درختان و درختان کهن زیست و آثار تاریخی و فرهنگی- مذهبی منطقه شامل کهنه قلعه، پاقلعه (داشلی قلعه) و خاتون قیامت است.

 

شعر خاتن قیامت :

 

رودخانه زۇوینگ تئیینده، ایشارردئ اۇ گئجه

تموزئنگ، گئجه سئ آیدئنلئقیدئ

چئشمه آییچئن، اۇلۇودئ گیزگئ

 

یئل سوووشردی، بوباغدن اۇباغه

بئرماغینگ باشی نن آرامگینه

گۉل لرینگ، ایره ی لرینئ آچردئ

ساچلرینئ اۇینه تردئ، قاچردئ

(آن شب رودخانه در عمق دره می‌درخشید ودر آن شب مهتابی تابستان چشمه آئینه ای شده بود برای ماه. نسیم شبانگاهی از این باغ به آن باغ می‌خزید و با سر انگشتان نوازشگرش به آرامی گیسوان بافته شده گلهارا می‌گشود و بازی کنان دامن بر می‌کشید)

 

 

بیر خاتئن زۇوینگ ته یئ، چئشمه قئراغینده، گئزئ یۇلده ییدئ

آیئنگ اۇن دئردییدئ یۇ، آیدینلیقۇ، چئشمه ۇ باغ

 

داغینن بئردیلن ال

چکدیلن غارئ حرانئ، مککه دن زۇ ایچینه

بئله کئ جئبراییل

دئدئ تکبیرت ۇ الائحرام، نامازئ عئشقیچئن

(یک زن در پائین دره وکنار چشمه چشم انتظار همسر جوانش بود. ماه شب چهارده و مهتاب و چشمه و باغ و کوهستان دست در دست هم دادند، گوئی توانسته بودند غار حرا را از مکه به سوی دره بکشند. چنان که جبرئیل برای اقامه نماز عشق آوای تکبیرت الاحرام سر داد )

 

 

خاتئنم قامه تینئ باغله دئ یۇ مست اۇلدئ)

آیِ نَن چِشمَه و باغ و داغِ نَنَ خُدایِ نَن بیر اُلدِه

آی ایننن، چئشمه ۇباغ ۇداغ اینن، خودایئ نن بیر اۇلدی

(آن زن مست یار شد و قامت بست. و با ماه و چشمه و باغ و کوه وخدای خود یکی شد)

 

 

آی چئشمه نینگ ایچئن نن قاش ۇ گئز آتردئ

باشینئ سوودن چیخارتردئ گنه، باتردئ 

چئشمه ۇ آی ۇ، ادخلئ اۇینه ماق 

خاتینئ چکدئ اۇته

( ماه از میان چشمه با اشارت‌های چشم و ابرو زن را به خود می‌خواند.سرش را از آب چشمه بالا می‌آورد و دوباره ناپیدا می‌شد. چشمه و ماه و نامزد بازی آنان، زن را به آتش کشید)

 

 

تا کئ دۉیسئن ائزینه

اۇتوردئ چئشمه نینگ ایچینده

آی کیمین، چیمدئ یۇ، باشینی چئخاردئ سوودن

آی اینن مونئس ۇ همراز اۇلدئ

چئشمه نینگ پاک سووئ، شرابئ هفت ساله کیمین

خاتینئ صاف ائددئ، جانینئ پاک ائددئ

( قبل از اینکه بتواند به خود مسلط شود در میان چشمه نشسته بود. مثل ماه در آب فرو رفت وسرش را از آب بیرون آورد با ماه مونس و همراز شد. آب ‌پاک چشمه مثل شراب هفت‌ساله روح زن را صاف کرد و جانش را پاک )

  

نه کئ شئیطانینگ قولاغئ کرریدئ

یا نامازینگ سسینئ ائشئدمۇدئ

اۇله کئ ائزلرینئ ساتۇدیلن

خاتینینگ یئرینئ اۇنه دئیۇدیلن

شئیطان ال ایزاددئ نامحرملره

هوسه سالدئ قره ایره ی لرئ

( نه اینکه گوش شیطان کر باشد ویا صدای تکبیر را نشنیده باشد. خود فروشان جای زن را به او نشان داده بودند. شیطان دست به سوی نامحرمان یازید و هوس را در دلهای سیاه به جولان وا داشت )

  

گَلدِلَن گلدیلن چئشمه ساره

بیر نئچه قورد صئفت، نامحرم

گئزلرئ قان کاسه سئ

گئردئلن چئشمه ده، خۇرشید اینن آی

گئردئلن غونچه کیمین، چین لئ دامن دۇورئنده

( چند نفر گرگ صفت نامحرم به سوی چشمه آمدند. چشمهایشان کاسه خون، در داخل آب چشمه خورشید و ماه را در کنار هم یافتند و دیدند مانند غنچه دامن چین دار دور زن را گرفته است )

  

باخدئلن بیربیره، گئزلرده توتوق چکدئ هوس

چئشمه نینگ پاک سووئ، شرابئ هفت ساله کیمین

خاتینئ صاف ائددئ، جانینئ پاک ائددئ

( قبل از اینکه بتواند به خود مسلط شود در میان چشمه نشسته بود. مثل ماه در آب فرو رفت وسرش را از آب بیرون آورد با ماه مونس و همراز شد. آب ‌پاک چشمه مثل شراب هفت‌ساله روح زن را صاف کرد و جانش را پاک )

  

نه کئ شئیطانینگ قولاغئ کرریدئ

یا نامازینگ سسینئ ائشئدمۇدئ

اۇله کئ ائزلرینئ ساتۇدیلن

خاتینینگ یئرینئ اۇنه دئیۇدیلن

شئیطان ال ایزاددئ نامحرملره

هوسه سالدئ قره ایره ی لرئ

( نه اینکه گوش شیطان کر باشد و یا صدای تکبیر را نشنیده باشد. خود فروشان جای زن را به او نشان داده بودند. شیطان دست به سوی نامحرمان یازید و هوس را در دلهای سیاه به جولان وا داشت )

  

گلدیلن چئشمه ساره

بیر نئچه قورد صئفت، نامحرم

گئزلرئ قان کاسه سئ

گئردئلن چئشمه ده، خۇرشید اینن آی

گئردئلن غونچه کیمین، چین لئ دامن دۇورئنده

( چند نفر گرگ صفت نامحرم به سوی چشمه آمدند. چشمهایشان کاسه خون، در داخل آب چشمه خورشید و ماه را در کنار هم یافتند و دیدند مانند غنچه دامن چین دار دور زن را گرفته است )

 

باخدئلن بیربیره، گئزلرده توتوق چکدئ هوس

گئریلئتدئ نه جئر آی، باتییه داغینگ دالئ سینه

اۇخاتئن آی کیمین باددئ شۇداغینگ لایینه

داغ لایئ باغلندئ

خاتئنینگ ساچلرئ داغ لایئندن، ساللاندئ

( دیده شده است که ماه چگونه در پشت کوه غروب می‌کند. آن زن مثل ماه در قسمت شکافته شده کوه غروب کرد و ناپدید شد. دامنه دریده شده کوه به هم برآمد و گیسوان زن ازکوه بیرون ماند و به دست نوازشگر نسیم سپرده شد )

  

ایلدیریم افعی لرئ یاندیردئ

اۇخاتئن عئصمه تئنینگ یۇلئنده، جان بایدئردئ

اۇلدئ بیر اۇسنه تا قئیامته

اۇ زۇوینگ خلقئ اۇنه، خاتئن قئیامت دئدیلن

یاریلن داغ یانینده، بیر سردۇوه قه ییردیلن

( رعد و برق افعی ها را سوزاند، و آن زن در راه عصمت خود جان باخت و افسانه ای شد تا به قیامت، اهالی آن دره او را خاتن قیامت نامیدند. و در همان جائی که کوه از هم شکافته شده بود سردابه ای ساختند )

  

شۇ یئرده کئ خاتئن قئیامت، باددئ داغینگ لایینه

گئیه رییه بلند اۇدله،دیشییه شۇ داغینگ بۇیینه

دئییللن کئ داغ بۇیئنده، اۇ خاتئنینگ تئل لریدئ

هر باهار گئیه رییه، دئییللن اۇنینگ کاکۇل لرئ دئ

( همان جائی که خاتن قیامت در لابلای کوه غروب کرد. علف های پیچ پیچ بلندی می‌رویدو بر اندام کوه میافتد. می گویند که ای علف ها گیسوان آن زن هستند. هر بهار میرویند و کاکل های او هستند )

  

بیزده بو اۇوسنه لردن چۇخدئ

کئ گره ی یازیلسین

قۇیمه سه ی پوزئلسین

 ( از این افسانه ها زیاد داریم، که باید نوشته شود، نگذاریم از بین برود )