مقایسه هم خانوادگی اشتقاقی واژگان ترکی و فارسی

در زبان ترکی می توان بسیاری از کلمات هم ریشه و هم خانواده را کشف کرد که به لحاظ محتوایی به هم وابسته و مکمل همدیگر هستند. در زبان فارسی علی رغم ترکی و بعضا عربی چنین ریشه ای و ساخت اشتقاقی در لغات باستانی طبیعی و اجزا بدن و . . . . . . دیده نمی شود. حال آنکه خیلی از این کلمات معادل فارسی ندارند. مثال :

فارسی = خورشید ، یکروزه ، روزانه ، روزنامه ، حشره یک روزه ، نیم روز ، نیمه آفتابی ، جنوب ، روز ، آفتاب

تورکی = گون ، گونلوک ، گونده لیک ، گونده جه ، گون اورتا ، گوناز ، گونئی ، گوندوز ، گونش

 

فارسی = آینه ، عینک ، نگهبان ، منتظر بودن ، زیبا ، چشم

تورکی = گؤزگو ، گؤزلوک ، گؤزتچی ، گؤزتله مک ، گؤزل ، گؤز

 

فارسی = ماه ، هاله ماه ، ماهواره ، آیین ، خرس ، ماه وش ، ماهانه ، مهتاب ، روشن ، آئینه

تورکی = آی ، آیلین ، آیسال ،آیین ، آیی ، آیسان ، آیلیق ، آیاز ، آیدین ، آینا

 

فارسی = گلشن ، خنده ، زمین خشک ، مضحکه ، لطیفه ، گیلان ، گل ، بخند

تورکی = گولشن ، گولوش ، گولاز ، گولونج ، گولمه جه ، گولن ، گول ، گول

 

فارسی = صبح ، سحری ، ستاره صبحگاهی ، شبنم ، آشنا ، شناختن ، خدا

تورکی = دان ، اوباشدان ، دان اولدوزو ، دانسو ، تانیش ، تانیماق ، تانری

 

فارسی = فرزند، فرزندان تنی، بزغاله ، فرزندان ، پسرک ، جوانمرد

تورکی = اوغ ، اوغداش ، اوغلان ، اوغوز ، اوغلان ، اوغول

 

فارسی = گلوله ، آبگیر ، هواکش تنور ، گوی دایره ای ، منفذ آب ، دایره ، مجموعه

تورکی = گولله ، گؤل ، گولفه ، گیلله کان ، گیلیف ، گیلدیر ، گیل

 

فارسی = سبزه زار ، زندگی ، زندگانی ، زندگی می کند ،زنده باش ، سبز ، تر

تورکی = یاشیللیق ، یاشاییش ، یاشام ، یاشاییر ، یاشا ، یاشیل ، یاش

 

فارسی = در ، جلو ف توسری ، قابلمه ؟؟؟ ، پوستر ، ظرف ، در

تورکی = قاپی ، قاباق ، قاپاز ، قابلاما ، قابیق ، قاپ ، قاپاق

 

فارسی = جعلی ، مهمان ، قنداق؟؟؟ ، همسایه ، فرود بیا ؟؟

تورکی = قوندارما ،قوناق ، قونداق ، قونشو ، قون

 

فارسی = گوی ، اجتماع ، گرد ، لنگ ، توپ انداز ،جمع ، غوزک پا ، خاک ، جمع کردن

تورکی = توپ ، توپلانتی ، توپول ، توپال ، توپچو ، توپلوم ، توپوق ، توپراق ، توپلاماق