نگاهی به آداب و رسوم مردم ترکمنستان در ماه مبارک رمضان

مردم مسلمان ترکمنستان همچون مسلمانان کل دنیا ماه مبارک رمضان را گرامی داشته و در این ماه مراسم‌ خاصی را اجرا می‏‌کنند.

     ژوئن سال جاری میلادی (2015) مصادف با 28 خرداد 94 ، در ترکمنستان اولین روز ماه مبارک رمضان اعلام شد. نمایندگان شورای دولتی ترکمنستان در امور دینی در کلیه مساجد این کشور رسما اعلام کردند که 18 ژوئن(28 خرداد ماه) سال جاری میلادی اولین روز ماه مبارک رمضان است.

    علاوه بر این، در کلیه مساجد ترکمنستان مطالبی در مورد فضیلت و آداب و سنت‏‌های مربوطه به ماه مبارک و ماه مهمانی خدا بیان شده و بین نمازگزاران جدول و اوقات شرعی ماه مبارک رمضان در این کشور پخش شد.

    لازم به ذکر است که بیش از 93 درصد مردم بیش از 6 میلیون نفر جمیعت این کشور مسلمان هستند.

    * نگاهی به جایگاه ماه مبارک رمضان و سنت‏‌های مربوطه در نزد مسلمانان ترکمنستان

    مردم ترکمنستان نسبت به اسلام و آئین‏های مهم در ارتباط با دین مبین اسلام از جمله عید سعید فطر، عید سعید قربان و .. احترام خاصی قائل هستند و مردم این کشور با وجودی که بیش از 70 سال زیر سلطه کمونیست ها قرار داشته‌اند ولی همچنان آداب و رسوم خود را در ماه مبارک رمضان زنده نگه داشته‌اند.

    ترکمن ها که همواره از نظر داشتن کثرت آداب و رسوم در بین کشورهای آسیای مرکزی مشهور هستند قبل از آغاز ماه مبارک رمضان با شور و شوق فراوان به استقبال این ماه می‏‌روند.

فرارسیدن ماه مبارک رمضان ابتدا از سوی کودکان و نوجوانان ترکمن به مردم نوید داده می‏‌شود و این نوید در اصطلاح ترکمنها « رمضان‌چیان » (یا رمضان) نامیده می‏‌شود. این افراد به گروه‌های مختلف تقسیم شده و با تجمع در مقابل منازل مردم با شور و نشاط و قرائت اشعار ویژه فرارسیدن ماه مبارک رمضان را تبریک می‌گویند.

برخی از ترجمه اشعار این کودکان و نوجوانان ترکمنستانی به شرح زیر است : « در آسمان یک ماه وجود دارد یک کمان طلائی وجود دارد » .

« در سفره پیامبر سهم ما وجود دارد » « ما شما را ثروتمند به حساب آوردیم در بام شما ماه دیدیم یا رمضان »

مردم نیز با شنیدن این اشعار و دیدن شور و شوق در بین کودکان و نوجوانان به وجد آمده و هدایایی که از قبل برای این افراد در نظر گرفته‌اند در اختیار آنان قرار می‌دهند. شیرینی بیسکویت و دادن پول ازجمله هدایایی است که معمولا از سوی زنان و مردان مسن ترکمن به این کودکان و نوجوانان داده می‌شود.

این مراسم حتی در شهرهای بزرگ نظیر عشق آباد و مقابل بازارهای سنتی و جدید این شهر که خارجی‌های زیادی در آن سکونت دارند اجرا می‌شود.

گروه‌های رمضان‌ چیان یک هفته مانده به ماه مبارک رمضان یکی پس از دیگری به مقابل منازل، فروشگاه‌ها و حتی محل کار افراد مراجعه می‌کنند.

ترکمن ها این آداب و رسوم را از نیاکان خود به ارث برده و در حفظ آن با وجود سال ها سلطه کمونیستها به فراموشی نسپرده‌اند.

مردم ترکمن در روستاها حتی به گروه‌های رمضان‌چیان که به منازل آنها مراجعه می‌کنند اقلام دیگری نظیر روغن، نان، کشمش و شیره انگور می‌دهند که آنها این اقلام را پس از جمع آوری در بین خود تقسیم می‏‌کنند.

ماه مبارک رمضان در بین ترکمن ها بسیار عزیز است و برای پی بردن به جایگاه والای این ماه در بین ترکمنها به ترجمه بیتی از « مختومقلی فراغی » شاعر بزرگ ترکمن اشاره می‌شود :

« از بین چهار فصل سال و دوازده ماه رمضان می‌آید و آن بهترین ماه است »

بیشتر جشن‌های عروسی ترکمن‌ها در روزهای آخر ماه شعبان انجام می‌گیرد و مراسم آشتی‌کنان در بین ترکمن‌ها بخاطر فرارسیدن ماه مبارک رمضان نیز صورت می‌گیرد.

به این ترتیب که ریش سفیدان هر محله که به آنها « یاش اولی » می‌گویند بنابه ابتکار خود افرادی را که در آن محله با هم کدورتی دارند بدون اطلاع از هم‌دیگر برای صرف چای به خانه‌اش دعوت می‌کند و آنها را آشتی می‌دهند.

مساجد ترکمن‌ها در طول ماه مبارک رمضان بسیار شلوغ است بطوریکه به هنگام اقامه نماز مغرب جایی برای نشستن وجود ندارد. ترکمن‌ها با شنیدن بانگ صدای موذن از گلدسته‌های مساجد گروه گروه در روستاها و شهرهای این کشور آسیای مرکزی بسوی مساجد روانه می‌شوند.

افراد مسن و نوجوانان با گذاشتن کلاه‏های موسوم به « تخیه » و با لباسهای بلند سنتی خود به هنگام رفتن به مساجد جلوه‌های دیدنی از خود به نمایش می‌گذارند.

آنها پس از اقامه نماز مغرب و عشا، نماز تراویح را که نماز 20 رکعتی است برگزار می‏‌کنند.

این نماز در قالب 10 نماز دو رکعتی پس از اقامه نماز عشا به جماعت خوانده می‌شود به این شکل که امام جماعت پس از خواندن حمد در هر رکعت یک سوره از سوره‌های کوتاه قرآن مجید را در این نماز قرائت می‌کند.

معمولا رسم در ترکمنستان همانند مناطق ترکمن نشین ایران بر این است که قبل از فرارسیدن ماه مبارک رمضان کسانی‌که قصد افطاری دادن را دارند به نزد ریش سفید روستا یا محلات شهرهای این کشور مراجعه می‌کنند و زمان افطاری دادن خود را تعیین می‌نمایند.

هرچند شب قدر دقیقا مشخص نشده است ولی در بین ترکمنها از قدیم الایام و با استناد به شواهدی که روحانیون ترکمن بیان می‌کنند این مراسم در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود.

دولت ترکمنستان هر سال به مناسبت شب قدر تعدادی از محکومان داخلی و خارجی این کشور را آزاد می‏‌کند.

منبع : ترکشناسی