خوراسان ﺗورکلرین دیل و کولتورلری

زبان و فرهنگ ترکان خراسان

پسوند داش در ترکی

+0 به یه ن


داش به معنی سنگ است . اما وقتی به آخر اسم می پیوندد نقش پسوندی پیدا می کند و معنی اش عوض می شود .

    صفت در ترکی :   در ترکی صفت همیشه پیش از اسم می آید . به عبارت دیگر صفت پسین نداریم . همه صفت ها اعم از بیانی، فاعلی، مفعولی، اشاره، شمارشی ، پرسشی ، تعجبی، مبهم و ... پیشین هستند و قبل از اسم قرار می گیرند . آق یاقلوق (بیانی) - هانی کیتاب؟ (پرسشی) - بیر اوقول (شمارشی) - قورخموش گٶز(مفعولی) -قچن گچی (فاعلی) ...

    اما این که صفت مرکب چگونه ساخته می شود خود بحث جداگانه ای است. صفت می تواند ساده (آق- بیر- ساری) یا مرکب باشد (آلاجیگر- آق قره- اوجه بویلی- ایتدن قورخان) که از ترکیب دو صفت - یک اسم و یک صفت - یک حرف اضافه با یک اسم و یک صفت یا مصدر تشکیل می گردد.

    یکی از پسوندهایی که صفت مرکب می سازد واژه داش است. داش به عنوان اسم ( به معنی سنگ ) به عنوان بن مضارع ، فعل امر و ریشه فعل داشماگ (به معنی جوشیدن و لبریز شدن) و به عنوان پسوند صفت ساز استفاده می گردد. فراموش نکنید صفت پسین در ترکی نداریم. اما ترکیب صفت مرکب می تواند به شیوه های گوناگون ساخته شود. داش در این حالت به معنی (هم) ظاهر می شود و وقتی با یک اسم همراه می شود معنی همراهی و ریشه و هدف مشترک را می رساند. به واژه های مرکب زیر دقت کنید:

    یول(راه)+داش = یولداش (yoldaş) به معنی همراه

    آد(نام) +داش = آدداش= آداش به معنی همنام

    سر(راز) +داش = سرداش (sırdaş) به معنی همراز

    ائل(ایل)+داش = ائلداش به معنی هم ایلی

    دیل(زبان)+داش= دیلداش (dildaş) به معنی هم زبان

    چاق(زمان)+داش= چاقداش (çağdaş) به معنی همزمان

    قان(خون)+داش =قانداش به معنی همخون

    قار(ین) (شکم)+داش = قارینداش (  (qarındaş =  قارداش (qardaş) به معنی همزاد - از یک شکم

    وطن + داش = وطنداش =  هموطن

    سوی + داش= سویداش  (soydaş) ( =هم تبار، هم نژاد, همریشه

    یورت + داش = یورتداش : یوردداش (yurddaş) = ( = هموطن، همشهری

    چاغداش = چاغ + داش = همزمان  

    امه ک داش (əməkdaş) = هم کار

    آرخاداش () = هم پشت و یا دوست

    آیاقداش (ayaqdaş) = هم پا و یا هم راه

    پایداش (paydaş) = هم سهم و یا شریک

    یانداش (yandaş) = هم سنگر و یا طرفدار

    ائلداش (eldaş) = هم وطن، هم طایفه

    بویداش (boydaş) = دوستی و صمیمیتی بین دو دختر

    یاسداش (yasdaş) =  زوجه

    یؤنداش (yöndaş) = هم سو و یا هم جهت

    آداش (adaş) = هم نام

    قاتداش (qatdaş) = هم ردیف ویا هم سطح و یا همطبقه

    بنابراین، پسوند داش وقتی به آخر اسم اضافه می شود کلمه جدیدی را می سازند که معنای متفاوتی می دهد ، این پسوند اغلب نشانه شراکت یا ارتباط میان دو چیز (که اسم بیانگر آن است) می باشد.


آچار سؤزلر : سٶزلوگ,