ایل تیموری خراسان

 

ایل تیموری خراسان از بازماندگان اولاد امیر تیمور گورکانی و از اقوام ترک هستند. امیر تیمور, در سمرقند به امارت نشست و در سال 783ه.ق در سی و چهار سالگی به کشور گشایی پرداخت و به ایران حمله کرد. ابتدا هرات سپس طوس و کلات و اسفراین و بعد کاشمر را تسخیر کرد. سپس به تدریج به مناطق دیگر ایران دست یافت.

تیموری های ایران و افغانستان که ابتدا 20 هزار خانوار بودند, به پیروی از نام تیمور به تیموریان مشهور شدند.

 

کلنل ییت سر کنسول انگلیس در مشهد, در باره تیموریان چنین می نویسد: امیر تیمور این مردم را در بلخ اسکان داد و سپس زمانی که دخترش را به عقد, میرسید کلال نامی که در کنار رود سیحون زندگی می کرد درآورد آنها را به عنوان جزئی از جهیزیه به دخترش به وی بخشید. میر سید کلال, تبار عربی داشت و در امور مذهبی مراد و مرشد امیر تیمور بود, بعد از آنکه سید درگذشت, این طایفه که ثروت او بشمار میرفت, میان پسران وی تقسیم گردید, یکی از پسران وی, سید میر شهید یا میر شاه خان بود که چهار هزار خانوار سهم وی گردید و او آنها را از بلخ به هرات منتقل نمود. شمار این عده ظاهرا در هرات رو به افزایش نهاد, بطوری که بعد از محاصره هرات در سال 1833 , م(1252ق) بوسیله محمد شاه قاجار نزدیک به هشت هزار خانوار آنها تحت سرپرستی قلیچ خان که از نوادگان میر شاه بود به خراسان منتقل گردیدند, قلیچ خان بعدها قدرت زیادی کسب کرد, و سرپرستی نواحی, جام و باخزر و خواف و زور آباد (جنت آباد) را با عنوان امیر عهده دار شد. بعدها نیز یکصد و بیست خانوار از تیموری های افغانستان به ایران آمدند. جمعیت تیموری های ایران به شش هزار خانوار می رسد.

هنری فیلد, به نقل از بلیو, تیموریان خراسان را یکی از چهار ایماق افغانستان می داند و می گوید طوایف جمشیدی و فیروز کوهی نیز از شعب ایل تیموری هستند.

 

طوایف ایل تیموری در خراسان

طوایف ایل تیموری در خراسان عبارتند از: کلالی, یعقوب خانی, بربر, کریم دادی, بهادری ده خانه, شاهی خانه, علی میرزایی, سرنوزی, فاضلی, شیخی، سالاری, سلجوقی, کلانتری, طلفی, وافری, مادرویشی, بروتی, ده برادر, قلعه گاهی, سنگچولی, علی خواجه، میرزا دوستی, روتی که هم اکنون در شهرستان های مشهد, تربت جام، جنت آباد, باخزر, خواف, سنگان خواف و تعدادی هم در تهران زندگی می کنند.

 

جمیت ایل تیموری خراسان

جمعیت این ایل, از قرن چهاردهم میلادی به بعد به شرح زیر بر آورد شده است :

ابوالقاسم طاهری در آغاز سده 14 حدود سال 680 ش,1000 خانوار.

دایره المعارف بریتانیا, بیش از سال 1892,م برابر با 1271 ش , 250 هزار خانوار.

احمد احتسابیان در سال 1315 ش , 3 هزار خانوار.

هنری فیلد در سال 1327ش, 6 هزار خانوار.

جمعیت تیموری سنگان خواف پانصد نفر است و جمعیت دوازده هزار نفری خواف را طوایف تاجیک, تیموری و خلج تشکیل می دهند.

 

از امرا و رجال ایل ترک تیموری :

-امیر قلیچ خان تیموری,حاکم باخزر و جام و زور آباد(جنت آباد)

-امیر علی مردان خان,نصره الملک میر پنج رئیس ایل تیموری حاکم جام و باخزر و خواف

-میر عطا الله خان تیموری

-خداداد خان تیموری برادر نصره الملک

-شجاع الملک تیموری

-عباس خان سالار اشجع تیموری کلالی

-محمد ابراهیم امیر تیمور کلالی

 

گردآوری : آتا تیمور

منبع : سایت ترکهای خراسان

 

قایناقلا:

■پورصفر قصابی نژاد، علی. «تیموری». در دانشنامه جهان اسلام. بازبینی‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳.

■ابراهیمی، معصومه. «تیموری». در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بازبینی‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳.

■کلنل ییت,سفرنامه خراسان و سیستان,ترجمه قدرت الله روشنی و مهرداد,نشر یزدان.تهران-1365

■مردم شناسی ایران.ترجمه دکتر عبدالله فریاد

■میرنیا.سیدعلی.ایل ها و طایفه های عشایری خراسان.تابستان1369.نشر دانش

■افشار سیستانی.ایرج.ایل ها و چادرنشینان عشایری ایران.تهران1367.ج2