اشاره : " واژ آذری " در واقع مخفف کلمه : آذربایجانی " است، و مفهوم " اهل آذربایجان " را می رساند که می تواند همۀ اقوام ساکن در سرزمین آذربایجان را شامل گردد، ولی معتقدان به نظریۀ « زبان آذری »، این واژه را به جای عنوان « ترک آذربایجانی » استفاده کرده و با این کار هویت ترکی ساکنان آذربایجان را انکار می‌نمایند.

تأسیس سلسلۀ پهلوی فصل نوینی را در تاریخ ایران رقم زد و تحولات بزرگی را موجب شد. یکی از بزرگترین دگرگونی‌ها که تأثیر بسیاری بر جامعه گذاشت تکیه بر ملی‌ گرایی افراطی که به شکل آریاگرایی خود را نشان داد بود. پیش از آن مذهب نقش اصلی را در ایجاد اتحاد میان اقوام ایران ایفا می‌نمود، ولی عواملی چند از جمله تقلید از اروپائیان (که آن زمان به شدت دچار ناسیونالیسم و نژاد پرستی بودند) موجب اصل قرار دادن ملی‌گرایی در حکومت پهلوی شد. تحریف گستردۀ تاریخ، و آریائی دانستن مردمان ایران از نتایج این امر بود که نظریۀ « آذری » را نیز حمایت نمود.

تحت تأثیر تحولات جهانی قرن بیستم، ملی‌گرایی در ایران به شکل پان ‌ایرانیسم (که در واقع پان ‌فارسیزم است، خود را نشان داد. نژاد پرستی و سر کوب حقوق قومیت‌ها که با هدف حفظ یکپارچگی ارضی صورت می‌گرفت از اصلی‌ترین ویژگی‌های این جریانات در خاور میانه بود.

جریان آریا گرایانۀ دورۀ پهلوی بسیاری از اقوام ساکن ایران را به دلیل شباهت زبانی و فرهنگی، به سادگی آریایی قلمداد نمود، ولی آریایی دانستن ترکان ایرانی که زبانشان به کل متفاوت از فارسی است، نیازمند بهانه‌ای دیگر بود.  نظریه « آذری » به دست « سید‌ احمد کسروی تبریزی بدین منظور ابداع گردید و با استقبال شدید حکومت پهلوی و روشنفکران جامعه که اندیشه‌های نژاد پرستانه داشتند، مواجه شد. بر اساس این نظریه زبان ترکی زبانی بیگانه و بدون ریشۀ تاریخی در ایران قلمداد گردید و نتیجتاً هویت ترکان ایرانی زیر سؤال رفت و بسیاری از حقوق اساسی‌شان پایمال شد.

نظریۀ کسروی در بارۀ زبانی فرضی است که پیش از ترکی در آذربایجان بدان تکلم می‌شد. این نظریه دارای ایرادات آشکار بسیاری است و در بارۀ آن بحث‌های زیادی صورت گرفته‌است که در ادامه به بخش هایی از آن اشاره خواهد شد اما مسئلۀ اصلی این است که به کمک این نظریه ترکان ایران، آذری نامیده شده و آریایی فرض می‌شوند.

بنابراین آذری زبان نامیدن ترکان ایران، هم بر اساس واقعیّات امروزی و هم بر اساس تاریخ، امری نادرست بوده و در اصل به معنای انکار هویت می باشد.

.............

پاسخ به یک کامنت : شما ترک نیستید، بلکه آذری و آریایی هستید

نقل قول از محمد در سایت ... ۲۲آبان ۱۳۹۴در ۰۱:۲۴ | #3

آدرس: اینجا

من به این اذری زبانان محترم می گویم که بخود بیایید و بدانید که شما ترک نیستید، بلکه ایرانی و اریایی هستید متاسفانه حکومت های ظالم سلجوقی و مغولی زبان ایرانی را از شما گرفته است و شما را به ظاهر ترک زبان کرده و حالا ندانسته پرچم ترکیه (دشمن اریایی ها) را بالا می برید لطفابه خود بیایید.

.......... 

پاسخ آیدین : Aydin آبان ۱۳۹۴  : 28

سلام جناب سالاریان خبری در سایت .... برای موضوع فتیله ها چاپ کرده بود که فردی بنام محمد هم برای آن کامنت کذاشته بود و صد البته من امروز جوابی به این محمد... دادم . در زیر آن خبر کامنت ها را کپی کرده برایتان می فرستم تا شما هم پاسخ دهید.

جناب محمد خان یالانچی، تو به چه عقل و مدرک و سندی فی الفور از دهان نسجیده ات میگی که آذربایجانی ها ترک نیستند، مگه تو مورخی یا عالم و … کل عزت و پاسداری ها و رشادتها و از خود گذشتگی ها برای این ملت توسط ترکان صورت گرفته است. اگر از ترکان نبود حال باید شماها هم بجای حسین حسین پرچم این سنی ها و وهابی ها را بالا می بردید، اگر از خود گذشتگی ترکانی مثل شاه عباس و نادرشاه در چند صد سال پیش بگیر تا شهید باکری و شهید شوشتری خراسانی که همه ترک هستند، الان کومله ها و پژاکها و … جولان می دادند. نسنجیده حرف نزن. آن کسروی خائن و وطن فروش و جیره خوار انگلیس یک … خورد. امثال تو دیگر آنرا ادامه ندهد. قابل توجه مدیریت سایت الله مزار. …. اینجور نظرات پوچ را چاپ می کنی. جوابش را هم بالاغیرتا حتما حتما چاپ کن. منتظر چاپ پیامم در جواب این محمد خان هستم.  باتشکر از مدیریت سایت محترم

............. 

پاسخ سالاریان :

در باره تاریخ حضور ترکان در ایران اقوال مختلفی وجود. محمد اسماعیل مقمی طبق تحقیقات خود در کتاب جغرافیا سیاسی شیروان، ترکان خراسان را به دوران سکاها و اشکانیان و چه بسا فراتر از انها می داند و پروفسور زهتابی تاریخ حضور ترکان در خراسان و آذربایجان را از زمان سومئریان می داند. فرای و صاییلی تاربخ حضور ترکان در خراسان و ماوراء النهر را به قبل از ورود اسلام به ایران نسبت داده اند.

البته حضور ترکان بومی در این منطقه به ھیچ وجه به معنای این نیست که بعدھا گروھ ھای مھاجر ترک ھمراه سلجوقیان و سایر سلسله ھای ترک از آسیای میانه به خراسان و کل ایران نیامده اند. اما مھم اینست که قبل از آمدن این ترک ھای مھاجر نیز، ایران و آذربایجان به تصریح ابن خلدون و طبری، « ارض الترک » یعنی سرزمین ترکان بوده است و با آمدن ترکان مهاجر ساکنان بومی تقویت شدند.

بنابر این، ما ترکان ایران اعم از خراسان و آذربایجان؛ ترک هستیم نه آذری و عار می دانیم که آیاریی باشیم. با اینکه ترکان سلجوقی و مغولان اکثریت بر مرکزیت مناطق فارسی بودند، چرا زبان آنان از میان نرفته است و حتی مغولی نشده است حال از نظر بی ربط شما جناب محمد که می گویید ” شما ترک نیستید، بلکه اریایی هستید و ترک شده! توسط مغولان “ بگذریم که مستند تاریخی ندارد.

چرا با وجود اینکه اقوام ترک و حتی مغولان بر افغانستان و هندوستان مدت های مدیدی حکومت کردند زبان آنها از بین نرفت؟ طبار و زبان ترکان قاشقایی و خراسانی را چطور می شود توجیه نمود؟!

رضا طالبی در کتاب “ با نگرشی بر ۸قرن تاریخ پرتنش اسلام و ارامنه و نسل کشی مسلمانان ”  می گوید : واقعا من نمی دانم این آذری چه زبانی است؟ به نظر بنده این زبان بیشتر شبیه زبان کردی است که از آن حتی یک کتیبه و کتاب باقی نمانده است. این زبانی را که مستوفی و کسروی با آب و تاب تعریف می کنند بیشتر شبیه تاتی و کردی است و جز چند بیت از همام و قطران و نفیسه موردی ندارد و البته واقعا مهمل است که اگر یک شاعر به یک زبان دیگری چند بیتی را بگوید او را آنزبانی بنامیم! همانطور که فضولی را عرب زبان بنامیم.

تاکنون هیچ کتیبه و ارتباطی بین این زبان ساختگی آذری و اقوام موجود در آذربایجان ندیدیم. جالب است اگر ما بر فرض نظریه ترک شدن مردم آذربایجان را بپذیریم، باید کسروی زبان شدن اورارتوها، مادها، لولو یی ها را هم بپذیریم زیرا با پهلوی زبان شدن آنان امکان بروز این زبان نمی رود.

نکته دیگر آنکه نمونه ای از این زبان آذزی در هیچ جای ایران دیده نمی شود؟ این زبان کسروی به احتمال قوی همان تاتی می باشد که ایشان حتما دچار یک نوع ابهام شدید در این مورد شده است.

“ لویی بازن ” تورکولوگ برجسته فرانسوی می نویسد : اینکه گفته شود اقوام مهاجر بزور زبان ترکی را به مردم آذربایجان تحمیل کرده اند نادرست است و نمی تواند واقعیت داشته باشد. بلکه منطقی است گفته شود که با آمدن ترکان مهاجر ساکنان بومی تقویت شدند”

“ روشن خیاوی ” در مصاحبه ای که با مرحوم دکتر هشترودی انجام می دهد از او در مورد زبان آذری می پرسد ” مسئله زبان یک فرضیه علمی نیست که اگر به اثبات نرسد کنارش بگذارند….. اما زبانی که با انتشار رساله “ آذری” کسروی بر زبان ها افتاد داستان دیگری دارد… من فقط این را می دانم و خبر دارم که کسروی در اواخر عمرش از این نظر برگشته است و عده ای گفتند پشیمان شده است و برگشته است و در جایی نیز ثبت کرده است. ”

اینها بخشی از نظرات اندیشمندان ترک در خصوص عقاید باطل کسروی بود که بدلیل کثرت، امکان درج نظرات سایر اساتید نبود. اما همین کوتاه، کافی است تا به واقعیتی پی ببریم که علیرغم اثبات آن هنوز هم به غلط در مجامع رسمی تکرار می گردد. اطلاق « زبان آذری » بجای “زبان ترکی ” ظلمی است که کسروی و کسرویان بر ملت شریف آذربایجان روا داشتند و با کمال تاسف در رسانه های رسمی کشور بدون هیچگونه دلیلی سعی در القای گویش غلط آن دارند! اینجاست که جای خالی فرهنگستان زبان و ادبیات ترکی احساس می گردد که اگر چنین نهاد فرهنگی وجود خارجی داشت یقینا اساتید زبان و ادبیات ترکی در آن نسبت به پاسداشت و زنده نگه داشتن واژگان اصیل ترکی تلاش می کردند و از تحریف آن توسط نابخردان جلوگیری می نمودند.

.............

یازار : آذرلی

ما آذری ها زبانمان ترکی است.  زبانی به نام آذری هرگز وجود نداشته است؛ اما طی یک سده اخیر به زبان ترکی در ایران، آذری می گویند! فقط آذری ها ترک نیستند؛ 35 میلیون از جمعیت ایران، ترک هستند که آذری ها بخشی از آنند.