خوراسان ﺗورکلرین دیل و کولتورلری

زبان و فرهنگ ترکان خراسان

نام ترکی گوسفند در سنین مختلف

+0 به یه ن

 

نام و اصطلاحات دامی گوسفند و روش تشخیص انواع گوشت گوسفندی :

قویون : گوسفند ماده ای که زایمان کرده باشد گوسفند ماده ( میش) می گویند. گوشت میش و دام های مسن تر دارای غضروف هایی به رنگ سفید متمایل به زرد می باشد. رنگ آن نسبت به گوشت برّه کمی تفاوت دارد.

کورپه یا املیک : نوزاد یا بره شیرخوار گوسفند و گوشت بره (به خصوص برّه شیری) لطیف ترین و گرانترین نوع گوشت گوسفندی است.

قوزو ( برّه ) : گوسفند نابالغ بالغ نشده باشد را که هنوز زایمان نکرده باشد. گوشت برّه های جوان و دام های تازه به بلوغ رسیده، دارای غضروف هایی به رنگ سفید متمایل به آبی تا سفید متمایل به سبز هست.

گوسفند بالغ را شیشه ی می نامند. ( با توجه به اینکه در ترکی خراسان حرف " ک " در آخر کلمه به " ی " تبدیل می شود، شیشک بصورت شیشه ی تلفظ می گردد ).

ارکک شیشه ی (شیشک) : گوسفند نر بالغ  یکساله ارکک شیشه ی گویند. گوشت شیشک لطیف تر از گوشت میش هست.

قوچ : معمولا گوسفند نر بزرگ سه ساله که کاملاً بالغ شده است، قوچ می گویند. گوشت قوچ مقوی است و برای جوانان مفید است. البته کمی خشن تر از گوشت شیشک است.

اوگج : گوسفند نر چهار ساله

بورمانج : گوسفند عقیم شده جهت پرواربندی

ازمان : گوسفند نر پرواری چندین ساله.

توخلو (توخلی) : بره علف خوار.

کوره : گوسفندی که گوش هایی کوتاه دارد.

ترکان خراسان به بزی که زایمان نکرده باشد اوغلاق (بزغاله) گویند. 

گئچی : به بز بالغ ماده که زایمان کرده باشد. گوشت بز کمی پر رنگ تر از گوشت میش است. گوشت های میش و بز دارای گوشتی سفت و دیر پز هستند. گوشت میش را قصاب ها با نام گوشت تعاونی می شناسند.

تکه  : بز نر بالغ

بنابراین نحوه‌ی تشخیص گوشت‌های میش و بز پیر از گوشت گوسفند : میش به مراتب لاغر است، گوشت آن تیره‌ رنگ بوده، دارای ران لاغر و چربی زرد ‌رنگ است.

نشان خاص تشخیص گوشت بز پیر از گوشت گوسفند نیز تیره‌ بودن آن و شکل مخروطی و کشیده ران است؛‌ گوشت بز اگر خوب باشد، تفاوتی با گوشت شیشک (گوشت مرغوب گوسفندی) دارد. طبع گوشت بز سرد و گوشت گوسفند گرم است

دووار ساغان یئر (قویون ساغیلان یئر) : جایگاهی که شیر گوسفندان را می دوشند.   

خلمه : به گله بزغاله و بره های شیرخواره خلمه می گویند. زنان بعد از دوشیدن گله گوسفندان مقداری شیر ته پستان گوسفند نگاه می داشتند برای خلمه ها.

بئری (دووار بئری): به محل دوشیدن گله گوسفندان بئری هم می گویند.

یاتاق : محل خوابیدن و استراحت گوسفندان در صحرا را یاتاق می گویند.