سارای نماد وفاداری دختر تورک :  

سارای که مادرش را در کودکی از دست داده، در ایل با آیدین (خان چوپان) آشنا می شود. از طرفی خان هنگام شکار سارای را می بیند و شیفتهٔ او می گردد. بزرگان ایل با تقاضای وصلت خان با سارای مخالفت کرده٬ سارای و آیدین را نامزد اعلام می کنند. بیماری مادر یدین٬ او را مجبور به ترک ایل و مراجعت به خانه می کند. او بعد از مرگ مادرش هفت بانه روز به سوگ می نشیند. خان با همراهانش به ایل حمله کرده٬ با تهدید به کشتن در سارای و دیگر افراد ایل، سارای را ناگزیر به همراهی با خود می کند. سارای در نتظار برگشتن آیدین راه را طولانی می کند؛ اما سرانجام با نومیدی از فرارسیدن یدین، خود را به داخل رودخانه (آرپاچایی) می اندازد تا خان از او کام نگیرد.

امواج آرپا چایی، سارای زیبا را همانند دسته گلی روی دستهای خود برد و بدین ترتیب دفتر عشق ناکام دیگری بسته شد و از میان رفت. بعدها شاعری از دیار ارسباران آذربایجان، ابوالقاسم نباتی در میان چندین بند شعر تراژیک، گوشه ای از این حکایت را چنین بیان نمود :

فیلمهایی بر اساس تصنیف سوزناک سارای ساخته شده است که در اکثر مناطق ترک نشین ایران خوانده می شود. بند آغازین شعر چنین است:

آرپا چایی آشدی داشدی،

سئل سارانی آلدی قاشدی

(جوت باجی) هر گؤره‌نین گؤزو یاشدی

آپاردی سئللر سارانـــی

بیر اوجا بویلی بالانی

 

آرپا چایی درین اولماز

آخارسولار سرین اولماز...

سارا کیمی گلین اولماز

آپاردی سئللر سارانی

 

گئدین دئیین خان چوبانا

گلمه سین بو ایل موغانا

گلسه باتار ناحق قانا

 آپاردی سئللر سارانی

بیـر آلا گوزلی بالانی

بیر آلا گوزلی بالانی

ترجمه :

(رود آرپا طغیان کرد و سیل سارا را با خود بـــرد،

چشم های خواهر دوقلویش پر از اشک است، سیل سارا را برد

یک دختر با چشمهان شهلا را

رود آرپا عمیق نیست، آبهایی که از آن جاری میشود سرد نیست

هیچ عروسی مانند سارا نیست، سیل ها سارا را بردند

 

بروید و به “خان چوپان” بگویید امسال به مغان نیاید

اگر بیاید به خون نا حق آغشته میشود، سیل سارا را برد

یک دختر با چشمهان شهلا را، یک دختر با چشمهان شهلا را)

 

و نیز :

سارا بیر آیدی بیزیم اللره آیسز گجه لر

بیر اوجا سسدی قولاق وئر اونا هایسز گجه لر 

 

سارا بیر باغدی طبیعتدن آلیب قول بوداقی

بیر شیرین ماهنیدی یانلیزاوخیار ائل دوداقی

 

سارا بیر قیزدی سودان سورمه چکبپ گوزلرینه

جان دییب بیرده اورکدن آرازین سوزلرینه

 

سارا سئودا ایله دونیانی آنان بیر قیزدی

او قارانلیق گئجه نی آیدین ائدن اولدوزدی

 

سارا سودا ایله دونیانی آنان بیر قیزدی

سارا غملر اوجاقیندا آلیشان بیر کوزدی

 

بیر نجابتلی گلین دیر ائله آسلان سایاغی

قویمادی قار ائده دنیاسنی چاقال ایاقی

 

اوزونی آتدی سئله اوزگنی حیران ائلدی

اویانان شمعینی پروانیه قربان ائله دی

 

قوولوب سللره گتدی آنا یوردون ساراسی

قالدی شیرین اورگینده یئنه فرهاد یاراسی

 

باغلادی ساچلارینی قویمادی بیگانه گوره

آنا یوردون قیزی وئرمز ساچین هر کیمسه هوره

 

گلین اولدی آرازا اوردا تویون توتدی سارا

سوئله دی اوردا اورک سوزلرینی نازلی یارا

 

آراز آغلار گوز ایله آلدی سارای اللرینی

دارادی ائل قیزینین بیرده قارا تللرینی

 

گتدی گوزلردن اوزاق دوشدی ائلین بیردنه سی

گورمدی خان چوبانین آیریلیقین سون نفسی

 

سارا گوز لردن اوزاق دوشسده ایتمز اثری

بیر یاراق تک سوزونون واردی هله چوخ کسری

 

آدرس دانلود : اینجا