خوراسان ﺗورکلرین دیل و کولتورلری

زبان و فرهنگ ترکان خراسان

ترجیع بندی از استاد محمّد فضولی در وصف بهار

+0 به یه ن

 

شاعر : ترجیع بندی از استاد محمّد فضولی در وصف بهار

گتیر  ساقی  قدح  کیم  باغ و صحرا  لاله زار اولدو

عجب فصل خوجسته موسم و  خوش روزگار اولدو

(ساقی ! قدح می بیاور که باغ و صحرا پر از لاله شد و عجب فصلفرخنده و روزگار خوشی شد)

شکوفه برگی توپراغ اوزره سیمین برگ لر دیر کیم

اساس عیش خلق اول خیشتلردن اوستوار  اولدو

(برگ های شکوفه همانند برگهای نقره فام روی زمین قرار گرفته و پایه ی زندگی مردمبر آن خشت ها استوار شده است)

جیگر قانی کیمی گئیمیشدی گؤزدن تازه گول شکلی

یئنه   داغ   دیل   اهل   وفا   تک   آشکار   اولدو

(مانند خون جگر که چشم را پوشانده بود ! باز هم شکل گل همانند داغ دل اهل وفاآشکار گردید)

چیخاردی سبزه و گول خاکیدن چوخ لعل و فیروزه

ولی یوز شوکر کیم  جان   خاک پایینه  نیثار اولدو

(سبزه و گل از خاک مروارید و فیروزه ی فراوانی بیرون آورد ولی صدشکر که جان بهخاک پای او تقدیم شد)

فضولی! گر خزان فصلین ده اولدون متّقی!!! حالا

می  ایچ ! کیم موسم گول گلدی ! ایّام  بهار اولدو

(فضولی ! اگر در فصل پاییز پرهیزگار شدی !!! اکنون شراب بنوش که موسم گل آمد وروزهای بهار شد)

آچیلدی  غونچه  طوماری و معلوم اولدو  مضمونی

بودور کیم  فوت قیلمان  موسم گول  جام گلگونی

(طومار غنچه ی گل باز شد و آنچه در او نهفته بود مشخص گردید ! این است که نبایددر موسم گل ازنوشیدن جام شراب گلگون خودداری کرد)

گتیر   ساقی   قدح   کیم   نوبهار  عالم    آرادیر

زمین سبز و هوا جانبخش و گولشن راحت افزادیر

(ای ساقی ! قدح شراب بیاور که نوبهار زینت بخش جهان آمده است ! زمین سرسبز و هواجانبخش و گلزار آرامش بخش است)

پریشان اولما کیم  گولبرگ تک حالا بو گولشن ده

نشاط  عیش  ایچون !  اسباب  جمعیّت  مهیّادیر

(آشفته مباش که مانند گلبرگ در این گلزار برای شادی زندگی ! همه جور لوازم آمادهاست)

آچیلدی لاله ! گولدو غونچه ! گلدی عشرت ایّامی

زبان   حال   سبزه !  عشرت  ایماسینه  گویا  دیر

(لاله باز شد ! و غنچه ی گل خندید ! و روزهای زندگی آمد ! زبان حال سبزه خودگویای اشارات زندگیست)

گؤر ئوز حالینی هم چکمه غم ماضی و مستقبل

کی  حالا  موسم  گلگشت  و  دؤر جام صهبا دیر

(حال خود را ببین و اندوه گذشته و آینده را مخور ! که اکنون موسم گشتن در گلزارو زمان نوشیدن جامهای حیاتبخش است)

سحر گولزاره گیر  بالله بو موسم لرده کیم  هردم

تماشا قیل  گولون دیوانینه  کیم خوش تماشا دیر

(سحر به گلزار وارد شو که به خدای قسم در این موسم هر لحظه به دیوان گل بنگر کهتماشایی است و چه لذّتی دارد)

آچیلدی  غونچه  طوماری و معلوم اولدو  مضمونی

بودور کیم  فوت قیلمان  موسم گول  جام گلگونی

(طومار غنچه ی گل باز شد و آنچه در او نهفته بود مشخص گردید! ایناست که نباید در موسم گل ازنوشیدن جام شراب گلگون خودداری کرد)

گتیر ساقی  قدح بیل  گیل تعلّل  فوت فورصت دیر

بو فورصت وارایکن فوت ائتمه کیم فورصت غنیمت دیر

(ساقی ! قدح شراب بیاور که مختصر تعلّل در اینکار از دست دادن فرصت هاست و تازمانیکه این فرصت وجود دارد آنرا از دست مده که بهره برداری از این فرصت غنیمت است)

زمینه کیف یحییالارض یازمیش خامه ی سبزه

نظر  قیل  کیم  بو  هم  آثار  رحمتدن  بیر  آیت  دیر

(روی زمین! قلم سبزه نوشته است که چگونه زمین زنده شده است و بنگر که این همیکی از نشانه های رحمت پروردگار است)

چو  دئرلر  جنّت ایچره آتش اولماز بو عجب دیر کیم

گولوستان  آتشین  گول  بیرله  رشک باغ جنّت دیر

(وقتی می گویند که دربهشت ! آتش نیست! این مایه ی تعجّب است که چنین گلزارمملو از گل های سوزاننده ای اسباب رشک بهشت را فراهم آورده است)

جهانی   رشک   گولزار  خلیل  ائدن  بهار  اولموب

بو   فیض  بزم   ابراهیم  خان   پاک   سیرت   دیر

(یک جهان رشک گلزاری را که حضرت خلیل الرّحمن بهارش کرده بود را میخورند ! و  این از فیوضات حضرت ابراهیم "ع" پاک طینت میباشد(

اونون   یانینده   کیم   گولبرگ  گولزار  معانی  دیر

اونون  بزمین ده  کیم  سرو  روان  باغ  بهجت  دیر

(در پیشگاه او چه کسی گلبرگ گلزار معنویت است و در جشن بزرگی او چه کسی سرو جلوهگر این باغ بهشتی است)

آچیلدی  غونچه  طوماری و معلوم اولدو  مضمونی

بودور کیم  فوت قیلمان  موسم گول  جام گلگونی

(طومار غنچه ی گل باز شد و آنچه دراو نهفته بود مشخص گردید! ایناست که نباید درموسم گل از نوشیدن جام شراب گلگون خود داری کرد).

 

گتیر  ساقی  قدح  بؤلدوکسه  حال  دهریدن  آگه

کی دؤران اوزره دیر پیوسته صوبح و شام و سال و مه

(ساقی ! قدح شراب بیاور که از احوالات روزگار آگاه که میشویم ! که زمانه ای کهمدام با صبح و شب و سال و ماه در گردش است)

خزان دان  قورتاریب  گولزار  بزمین ده اولان بولبول

چیراغ گول یاخیب خلوت سرای وصله بولموش ره

(بلبل شرکت کننده در جشن گلزار از دست پاییز خلاصی یافته و چراغ گل در خلوت سرایوصل که راهش بریده شده است روشن کرده است)

گول آچمیش خوان وصلین بولبوله تکلیف ائدرهردم

کی گر مهمان ایسن خوان خلیل اللهه  بسم الله

(گل ! سفره ی وصل خود را گشوده و هر لحظه بلبل را مکلّف می کند که اگر مهمانسفره ی خلیل اللهی !!! پس بسم الله بگو و تناول کن)

جهان دا  دون  مکدّر خاطیر ایدیم  فال فتح ایچون

بوگون  گولزاره  گیردیم  گول کتابین  آچماغا  ناگه

(در جهان فرد اندوهگین فرومایه ای بودم که برای گرفتن فال گشایش کارم ! ناگهانامروز برای باز کردن کتاب گل به گلزار وارد شدم)

آچیلدی  غونچه  طوماری و معلوم اولدو  مضمونی

بودور کیم  فوت قیلمان  موسم گول  جام گلگونی

(طومار غنچه ی گل باز شد و آنچه دراو نهفته بود مشخص گردید ایناست که نباید در موسم گل ازنوشیدن جام شراب گلگون خودداری کرد)

گتیرساقی قدح کیم عیش خوش دورگول زمانینده

زمان  فوت ائتمه دهرین  غصّه ی سود و زیانین ده

(ساقی! قدح شراب بیاور که در دوره ی گل زندگی زیباست ! و وقت خود را با اندوهسود و زیان روزگار از دست مده)

قناری   تحتها الانهار    اوخور   گولزار  وصفینده

عنادل    هذه   جنّات    اوخور   گولزار  شأنینده

(قناری در وصف گلزار آیه ی بهشت را می خواند باغهایی است که جویبارها در زیرشجاری است و عندلیبها در مقام گلزار آیه ی بهشت را می خواند که این ها باغها یی ست)

صبا  غونچه  دهانین  پرزر ائتسه  هیچ عیب اولماز

کی  مدح   خان خاقان  قدر دیر غونچه  دهانین ده

(اگر صبا دهان غنچه را پر از طلا کند هیچ عیبی ندارد که ستایش فرد غنچه دهان بهاندازه ی ستایش خاقان چین است  )

هوا   سبزه   زبانین  تر  اگر قیلسا  یئری  دیر کیم

ثنای   خان   خیر   انجام   دیر    سبزه   زبانین ده

(جای دارد اگر هوا زبان سبزه را مرطوب دارد که زبان سبزه همانند خان نیک انجامجای مدح و ثنا دارد)

قدح توتماق دان اکراه ائتمه رم تاکیم ائشیتدیم من

سحر  بولبول  دیلیندن گول یانیندا  غونچه یانین ده

(من از گرفتن قدح شراب امتناع نمی ورزم که شنیدم از زبان بلبل در هنگام سحر کنارگل و کنار غنچه(

آچیلدی  غونچه  طوماری و معلوم اولدو  مضمونی

بودور کیم  فوت قیلمان  موسم گول  جام گلگونی

(طومار غنچه ی گل باز شد و آنچه دراو نهفته بود مشخص گردید ایناست که نباید درموسم گل ازنوشیدن جام شراب گلگون خودداری کرد)