سیزده بدر، گزی گونو

 سیزده بدر آئین التقاطی و میراث معنوی بسیاری از ملل

دوم ماه قیرآچان- آوریل (١٣ فروردین). مراسم روز سیزده بدر و نحوست عدد سیزده و ...، منشاء بین النهرینی- سامی- عبرانی - بابلی (از کشور عراق فعلی) و رومی - یونانی دارد. در کتاب‌های تاریخی و ادبی گذشته فارسی از قبیل التفهیم، تاریخ بیهقی و آثار الباقیه که تمامی آیین‌های نوروزی را با جزئیات شرح داده‌اند، نشانی در مورد سیزده بدر نیست و حتا شاعران فارسی گوی آن زمان هم در اشعار خود اشاره‌ای به آن نکرده‌اند.

این سنت در میان ملت تاجیک که دارای زبانی نزدیک به فارسی است و دیگر اقوام و ملل ایرانیک زبان مانند بلوچها و پشتونها نیز کاملا ناشناخته است.

از سوی دیگر حدود چهار هزار سال پیش در مصر باستان جشن تولد شمس، مصادف با شب چیلله برگزار می‌ شده است. مصریان در این هنگام از سال به مدت دوازده روز، به نشانه دوازده ماه سال خورشیدی، به جشن و پایکوبی می‌پرداختند و پیروزی نور بر تاریکی را گرامی می‌ داشتند.

سومریان نیز در روز اول بهار (معادل نوروز) جشن های مفصلی، به مدت دوازده روز برگزار می کردند. در نجوم بین النهرینی-بابلی و اساطیر نجومی آنها نیز دوازده، از جمله در سال دوازده ماهه و دوره دوازده هزار ساله عمر جهان دارای معنی بنیادین و اهمیت ویژه ای است.

بنا به تثبیت دکتر مهرداد بهار (نوروز، زمان مقدس) "جشن‌های دوازده روزه‌ آغاز سال نیز با این سال دوازده ماهه و دوره‌ دوازده هزار ساله‌ عمر جهان مربوط است‌. دوازده روز آغاز سال نماد و مظهر همه‌ سال بود‌، انسان آنچه را در این دوازده روز پیش می‌آمد، سر نوشت سال خود می‌انگاشت و گمان می‌کرد اگر روز‌های نوروزی به اندوه بگذرد همه‌ سال به اندوه خواهد گذشت"‌.

و اما نحوست و شوم بودن عدد سیزده در فرهنگ نمادهای گوناگون باستانی و قدیم وجود داشته است. طبق تورات، سفر خروج باب ١١ و ١٢؛ روز سیزده‌ی فروردین و یا سیزدهم سال نو مصری، روز برخورد سهمگین یک ستاره‌ دنباله‌دار با زمین و فلاکتها و خرابی ها و تلفات انسانی سنگین متعاقب آن است.

براساس روایت دیگری، "هامان وزیر خشایار شاه به دلیل عدم اطاعت قوم یهود از وی، پادشاه را مجاب به قتل آنان می‌ کند و براساس قرعه روز ١٣ آدار و یا مارس را برای این کار تعیین می‌ کند. ملکه یهودی وی استر به قوم یهود می‌گوید که باید به درگاه خدا توبه و استغفار کنند و مراسم تعنیت به جای آورند. بر اثر اجرای مراسم "تعنیت" خدا از گناهان قوم یهود می گذرد و این بلا را از آنان دور می سازد. سپس استر نزد پادشاه می‌رود و او را از بی‌گناهی و مظلومیت قوم یهود مطلع می‌کند و در نتیجه طرح هامان خنثی شده و قوم یهود نجات می یابد. بدین مناسبت یهودیان عدد ١٣ را نحس می‌شمارند و در روزهای ١٤ و ١٥ آدار (مارس) عید "پوریم" را جشن می‌گیرند" (کلمه پوریم به عبری به معنای قرعه است).

در تاریخ نگاری مسیحیت، خیانت یکی از سیزده نفری که بر سر سفره آخرین غذای حضرت عیسی و یا شام آخر بوده‌اند موجب مصلوب شدن حضرت عیسی گردید و در تاریخ یونان فیلیپ پدر اسکندر مقدونی به سبب نگذاشتن مجمسه سیزدهم در معبدی که دارای مجسمه دوازده خدای دیگر بود و گذاشتن مجسمه خود به جای آن کشته شده است.
خرافه نحس بودن عدد سیزده

مطالب بسیاری در اینترنت در مورد نحوست عدد سیزده یا سیزده بدر مطالعه کرده ایم ولی دلایل قانع کننده ای از نظر عقلی یا شرعی بر نحوست این روز نیافته ایم . ظاهرا بنظر میرسد اتفاقات بدی که در اینروز بر مسیحیان و ایرانیان و.... پیش آمده مبنای قضاوت در مورد نحس بودن عدد سیزده است. 

اتفاقات ناگوار هرگز نمی تواند توجیهی برای نحس دانستن یک روز باشد چه این اتفاقات می شود گفت هر روز رخ می دهند و البته همزمان  اتفاقات خوبی نیز رخ میدهند . حال چرا ما به صرف اتفاق یک حادثه بدی در ازمنه قدیم روز یا شب اتفاق را نحس بدانیم و آن را به کل تاریخ و مکانها تعمیم بدهیم !؟

آیا این کار مبنای عقلانی  دارد ؟ شرعی چطور ؟ 

با مرور در مطالب در این مورد در انترنت دیدیم هیچ مبنای شرعی در مورد نحوست عدد سیزده یا سیزده بدر وارد نشده است پس دین مبین اسلام نه عدد سیزده را نحس میداند نه روز سیزدهم فروردین را .

پس بیایید عقلانی فکر کنیم و دامن عدد سیزده و سیزده بدر را از خرافات و جهل بشوییم !

............................

برخی از منابع

-آداب و رسوم نوروز؛ رضا شعبانی. مرکز مظالعات فرهنگی بین‌المللی، انتشارات بین‌المللی الهدی، چاپ اول، تهران-آیین مهر، هاشم رضی، انتشارات بهجت

۱۳۷۱-آئین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز (نگرش و پژوهشی مردم شناختی)؛ محمود روح‌الامینی. موسسه انتشارات آگاه، چاپ اول، تهران، ١٣٧٦

-از یلدای ایرانی تا Jul سوئدی؛ تورج پارسی-اساس بابلی و بومی نوروز و مهرگان و سده ایرانیان؛ جواد مفرد.-اسطوره، بیان نمادین؛ ابوالقاسم اسماعیل‌پور. انتشارات سروش، چاپ اول، ١٣٧٧، تهران-

الواح سومری؛ ساموئل کریمر. ترجمه داود رسائی، انتشارات ابن سینا با همکاری موسسه انتشارات فرانکلین، تهران، ١٣٤٠

-بایراملار بایرامی؛ علیرضا صرافی. ائل بیلیمی، سایی ٣-برهان قاطع؛ محمدحسین ابن خلف تبریزی.

-بیست ‌مقاله؛ ‌سید حسن تقی‌زاده‌-تورکله‌رده یئنی ایل- یاز بایرامی؛ حسن صفری-جستاری چند در فرهنگ ایران؛ دکتر مهرداد بهار. انتشارات فکر روز، چاپ سوم، تهران، ١٣٧٦

-جشن شب یلدا در ایران؛ حمید سفیدگر شهانقی. دفتر پژوهش‌های رادیو -جشن و آداب زمستان؛ انجوی شیرازی. انتشارات امیرکبیر ۱۳۵۴

-جشن‏های ایرانی؛ دکتر پرویز رجبی.

-دیوان لغات ‌الترک؛ محمود کاشغری

-عید نوروز ایران یا عید دوموز ترکان؛ دکتر حسین فیض‌الهی وحید.

 -گاه شماری و جشن‌های ایران باستان؛ هاشم رضی

 -معمای سفره هفت سین؛ ناصر منظوری.-نوروز بایرامی ایراندا؛ دکتر جواد هئیت. وارلیق ژورنالی، سایی ٤-٩٥ ، تهران قیش ١٣٧٣

 -نوروز جشن فرا ایرانی؛ حسن راشدی.-نوروز جشن نوزائی آفرینش؛ علی بلوک باشی. ١٣٨٠

-نوروز و تاریخچه آن؛ ضیاء صدرالاشرافی. هفته نامه شهروند، شماره ١٢٢١

-نوروز، زمان مقدس؛ دکتر مهرداد بهار. ماهنامه‌ چیستا، فروردین ١٣٦٢

 -Eski Türklerde Takvim ve Nevruz bayramı, Cevat Heyet, Türk dünyasında Nevruz üçüncü uluslararası bilgi şöleni bildirelri, Atatürk kültür merkezi başkanlığı yayınları -2000- Ankara

-Novruz mərâsimi kompleksinin târixi mifoloji anlamı, Məhərrem Qasımlı, Azərbaycan şifâhi xalq ədəbiyyâtına dâir tədqiqlər, VIII cild. Səda neşriyyâtı, 1999 Bakı