بخش هایی از نشریه اترک

یازار : آلتین قوچانلی altin.ghochanli

1- آرمینوس وامبری در سفرنامه خود اطلاعات مؤثری در باره مقام و منزلت بخشی های ترکستان در سلسله مراتب اجتماعی به دست داده می گوید : نه در خقند٬(با ضمه خ) و نه در بخارا و نه در کشگر ذوق موسیقی و اشعار ملی که با حرارت بیشتری در بین ایلات آسیای میانه پدید آمده است مانند پایتخت خوارزم این طور دست نخورده باقی و محفوظ مانده است٬ نوازندگان دوتار و قوپوز که از خیوه می آیند در تمام ترکستان مورد احترام و تکریم فوق العاده می باشند٬ هیچ کس نیست که نام نوایی اولین شاعر ازبک را نداند./ سیاحت درویشی دروغین٬ آرمینوس وامبری٬ ترجمه فتحعلی خواجه نوریان٬ نشر علمی فرهنگی ٬ص۴۴۱٬ سال ۱۳۷۴. نقل از مقاله بخشی کیست؟ استاد هوشنگ جاوید ص ۱۵۴ نشریه اترک ویژه نامه قوچان شناسی۲. 

 

2-  حضور بخشی ها در ایران: در مورد حضور بخشی ها که از آنها با نام توینان به معنی جشن ساز نیز نام آورده شده و حضورشان در خراسان     ٬ باید دانست که پس از اسلان٬به ویژه در زمان روی کار آمدن دولت غرنویان ترکان و رارودان به ایران سرازیر شدند و همگی در آغاز ورود در خراسان مسک گزیدند ٬قرون چهارم و پنجم هجری قمری از دوره های بس پرماجرای ایران است ٬ورود اقوام تازه وارد مانند ترکان خرلق (قارلق) ٬ یغما٬قای٬ چگل (چغل. با ضمه چ و غ)٬ ختن ٬قرقیز٬ ترکان کاشغر٬ و ختا و مهاجرت های پر جمعیت قبایل بیانگر داغوز و قبچاق٬ موجب فشارهای سیاسی بر حکومت غزنوی و ایجاد تغییرات فرهنگی- اجتماعی در میان مردم ایران شد. تیره هایی همچون گرایلی و بیات وارد ایران شدند. و در موسیقی نواحی ایران دستگاه ها و آوازهایی مانند بیات (بیات ترک ٬بیات کرد٬ بیات اصفهان) و گرایلی خلق کردند.

 

مقاله بخشی کیست؟ از هوشنگ جاوید. نشریه اترک ویژه نامه قوچان شناسی۲ صفحه۱۵۳.

 

3- قسمت کوچکی از مصاحبه نشریه اترک٬ ویژه نامه قوچان شناسی شماره 2 با بخشی علیرضا سلیمانی فرزند بخشی بزرگ ترکان خراسان مرحوم حاج قربان سلیمانی. که همیشه بر اصالت ترکی خود و هنر و لباس خود احترام می گذاشتند و تأکید می کردند در این پست آورده ایم امید مورد توجه قرار گیرد.

 

استاد علیرضا سلیمانی در گفتگو با نشریه اترک٬ ویژه نامه قوچان شناسی شماره 2 تفاوت سبک بخشی گری در قوچان و دیگر نقاط خراسان  چنین توصیف کردند.

سبک های درگز ٬ شیروان و بجنورد سبک تر از قوچان است٬ در آنجا شعر و آهنگ با هم دیگر هماهنگی کمتری دارند و انگار آهنگ رها شده است و شعر اصل قرار گرفته و یا گاهی عکس این موضوع پیش می آید.

البته این باعث برتری سبکی بر سبک دیگر نیست٬ بالاخره همه ی این ها استادانی کامل در سبک خود بودند. علیا قلی بخشی یگانه درگزی٬ همراه بخشی٬ گل افروز و ... یک نکته را باید ذکر کنم و آن این است که بیشتر این اساتید ترک و ترک زبان بودند٬ در بین اقوام کرد منطقه بیشتر خوانندگی رواج داشت٬ البته خان محمد بخشی از میان کردهای منطفه در بین بخشی ها در ذهنم هست و بقیه کمتر بوده اند که دلیل اصلی این موضوع این است که بیشتر کتب مورد استفاده بخشی ها به زبان ترکی بود.

4 - سلاملار. استاد باخشی مرحوم حاج قربان سلیمانی ۳۴۰ و اندی داستان ٬ روایت و آهنگ های اصیل ترکی را در سینه خود زیر خاک برد. جز یک آلبوم ۸ تراکی که توسط شرکتی تهیه و منتشر شده است و ضبط های صوتی و تصویری که در جشنواره ها و توسط افراد فامیل و شاگردان استاد تهیه شده منبع دیگری موجود نیست. واقعا این چه رویکردی است؟ فلان هنرمند از قوچان در ۴۰ کشور خارجی حائز مقام برتر شد. تیتر اکثر جراید این چنین بود. ولی یک بار پای درد دل و سخن این بخشی ها ننشستند.

خوب استاد حاج حسین یگانه٬ حاج قربان٬ اولیا قولو یگانه و... به رحمت خدا رفتند ولی شکر خدا هنوز بخشی بزرگ استاد علیرضا سلیمانی٬ محمد یگانه٬ غلامرضایی آلماجوغی و شاگردانی از نسل جدید منجمله رسول عباس زاده زنده و حاضر هستند. واقعا باید به این کار فرهنگی نهادها و ادارات ذیربط بارک الله گفت.

 

5- یک سؤال از مدیریت محترم وبلاگ و دوستان گرامی : آیا واقعا سابقه حضور ترک ها در خراسان به مغولان (مقاله دمتر متولی حقیقی) یا خوشبینانه تر زمان سلجوقیان و غزنویان می رسد؟ پس نقش بخشی با دوتار در سنگواره سکایی شمال خراسان مربوط به کیست؟ محمد اسماعیل مقیمی حضور ترکان در خراسان رو به سکاها و اشکانیان و چه بسا فراتر می داند. منتظر نظرات دوستان فرهیخته می باشیم. باقیشلایین چوخ دانیشه من. تورک دیل و ادبیات یولوندا جانیمیزی دا قویاق آز دور