نوشته : دکتر حسین اؤزبای

قدرت اتمی نهفته در کلمات تورکی یک نمونه از توانمندی های زبان تورکی است :

زبان تورکی یک قدرت بالقوه را داراست که از بیشتر ظرفیت آن استفاده نشده است . عموما به مثابه گنجینه ایست که هر چه بیشتر از آن استفاده می کنیم بیشتر پدیدار می شود. زبانمان در جستجوی قلم هاییست که پتانسیل نهفته در آنرا به انرژی جنبشی تبدیل کند، عمق تاریخی این زبان با میزان استفاده روزمره از توانایی های آن در تناقض است .

قدرت زبان تورکی از ویزگی های ذاتی آن است .

چندی پیش یکی از دانش آموزان تانزانیایی منکه 7 ماهی ست در حال یادگیری زبان تورکیست پای تخته سیاه آمد و کلمه ای نوشت که باعث حیرت من شد :

AFYONKARAHİSARLILAŞTIRAMADIKLARIMIZDAN MISINIZ?

آفیون کاراحیسارلاشتیرمادیکلاریمیزدان می سی نیز ؟

(آفیون قارا حیسسارلاشدیرمادیقلاریمیزدان می سیز ؟ )

این عبارت یک جمله ی تک کلمه ایست! برای کسی که با زبان تورکی بیگانه است این امر بسیار حیرت انگیز است، من به او گفتم در زبانی همچون انگلیسی برای بیان این موضوع به چند جمله نیازمندیم. و او در جواب گفت که نه در واقع به چند پاراگراف نیاز داریم !

ساختار مفهومی این جمله چنین جهان تودرتوی زبانی است : برای باز کردن مفهوم جمله ی تک کلمه ای که در بالا به آن اشاره شد می توان این توضیحات را ارائه داد  :

1- در این جمله نام یکی از شهرهای تورکیه بنام آفیون کاراحیسار آمده است . یعنی مفهوم موردنظر این جمله به یک کلمه ترکیبی که نام شهر است اشاره دارد .

2- کسی یا کسانی هستند که تلاش کرده اند افرادی را که اهل این شهر نبوده اند را تبدیل به اهالی این شهر بکنند اما علی رغم اینکه بر روی افراد زیادی امتحان کرده اند موفق نگردیده اند .

3- آفیون کاراحیسارلی : کسی که شناسنامه اش در این شهر صادر شده است .

4- آفیون کاراحیسار +لی +لاش + ماک : تبدیل شدن یک فرد به اهالی این شهر با وجودی که نه شناسنامه اش در این شهر صادر شده و نه در این شهر زندگی کرده است.

5- تبدیل شدن به اهالی بومی این شهر علی رغم میل باطنی فرد

6- آفیون کاراحیسارلی لاشتیر - آما -ماک : عدم توانایی در بومی نمودن فرد موردنظر

7- آفیون کاراحیسارلی لاشتیراما+ دیکلاریمیز : آزمودن و نتیجه نگرفتن خواسته مورد نظر در روی افراد دیگر

8-  آفیون کاراحیسارلی لاتیرامادیکلاریمیز + دان : انتخاب یکی از افراد مورد اشاره در بالا به عنوان نمونه

9- آفیون کاراحیسارلی لاشتیرامادیکلاریمیزدان می سینیز ؟ : مطرح کردن تمام مراحل بالا بصورت یک سوال

این ویزگی " زایش تکثیری " زبان تورکی را می توان به عنوان قدرت اتمی آن تصور کرد !

دلیل کوته نگری برخی که دایره کلمات تورکی را محدود می بینند همین بی اطلاعی و عدم تسلط آنها به قدرت اتمی نهفته در کلمات تورکیست!