زیبایی های زبان ترکی 

زبان ترکی از گروه زبان های اورال – آلتائیک است که یک خانواده گسترده ای دارد و برخی از زبان شناسان بدرستی زبان های سومئری، عیلامی و زبان ژاپنی و کره ای و آینو در در گروه زبان ترکی قرار می دهند. 

محمود کاشغری در کتاب هزار ساله " دیوان لغات الترک " دو زبان عربی و ترکی را دو اسب مسابقه می داند که در برخی از مواضع زبان ترکی پیشتاز و مقدم بر زبان عربی است. امیر علیشیر نوایی نیز در کتاب محاکمة اللغتین به برتری زبان ترکی بر فازسی اشاره می کند و نشان می دهد که نام بسیاری از آلات جنگی و شکار و ... از زبان ترکی وارد زبان فارسی شده است. 

ضرب المثل های بسیاری از زبان ترکی وارد زبان فارسی شده است از جمله " مار از پونه بدش می آید ، در لانه اش سبز می شود." ؛ " کوه به کوه نمی رسد ، آدم به آدم می رسد" ( دیوان لغات الترک) 

واژگان بسیاری از زبان ترکی وارد زبان فارسی شده است مانند : آقا ، اتاق، خاقان، خان، خانم، قاشق، قابلمه، یوغورت و ..... 

زبان ترکی دارای یک ادبیات غنی می باشد و مثلا در کتاب هزار ساله دیوان لغات الترک واژه های " قوپوز " ( سه تار، تار) ، کؤک (آهنگ)، یئر ( شعر و غزل)، قوشوق( قصیده و رجز) و ... نشان اهمیت شعر و موسیقی در میان ترکان بوده است. 

اشعار بسیاری از شعرای ترک در کتاب دیوان لغات الترک ذکر شده است. اما متاسفانه کاشغری نام شاعران را ذکر نکرده است. بعدها شاعران بزرگی چون امیر علیشیر نوایی، عمادالدین نسیمی، شاه اسماعیل ختایی، ملا محمد فضولی و .... به تدوین دیوان اشعار پرداختند. 

لغتنامه های بسیاری برای زبان ترکی نوشته شده است که از جمله کتاب هزار ساله دیوان لغات الترک محمود کاشغری ، الدراک للسان الاترک (712ه.ق / 1313 م.)، محاکمة الغتین امیر علیشیر نوایی، فرهنگ سنگلاخ تالیف میرزا مهدیخان استرآبادی ، قاموس شمس الدین سامی، صحاح العجم و .... 

برای آشنایی با زیبایی واژگان ترکی تنها به واژگان صورت انسان توجه کنید و آنرا با فارسی و دیگر زبان ها مقایسه کنید:  

باش (سر) ، دیش ( دندان) ، قاش (ابرو)

اوز (صورت)  گؤز ( چشم)، آغیز ( دهان)، بنیز ( رنگ چهره)، گنیز (حفره بینی)، بوغاز (گلو)

یاناق ( گونه)، قولاق ( گوش)، بوخاق (غبغب) 

آلین ( پیشانی)، بورون ( بینی) 

کیرپیک (مژگان)، امزیک ( امگک : جاندانه ، ملاج سر) 

ترکان در نوشتن کتاب در علم سیاست نیز پیشگام بوده اند و یوسف خاص حاجب کتاب معروف " قوتادغو بیلیک " را بزبان ترکی سروده است. اوغوز نامه ها نیزیک کتاب سیاسی – تاریخی بوده اند.

سلاطین ترک " خاقان " یا " خان " خوانده می شد. یابغو / جبغو نیز تحت نظر خاقان حکومت می می کرد و " طرخان " نیز مقامی پایین تر از یابغو / جبغو بود . فرمانده لشکر " سو باشی " نامیده می شد. دسته ای که برای تعقیب دشمن فرستاده می شد " یاغیچی " نامیده می شد. 

ترک در زبان فارسی از رودکی سمرقندی تا کنون به معنای " زیبا رو " بوده است. 

برخی سعی می کنند که زادگاه ترکان را کوه های آلتایی نشان دهند تا آنان را بدور از فرهنگی جهان آنروز نشان دهند. در حالی که ترکان عیلامی و سومئری بنیانگذار تمدن های بزرگ بوده اند. بسیاری از واژگان سومئری هنوز در زبان ترکی خود نمایی می کنند. نمونه : 

آنا : ama ، آتا : adda ، داراق/ تاراق (شانه، جدا کننده موی سر) (جدا کردن)، تار : tar و ..... 

گیل گمش ( GILGAMESH ) به عنوان اولین انسان در افسانه سومئری می تواند یک لغت ترکی باستان همچون لغات متعدد دیگر باشد. گیل ( خاک و گل) + گلمیش ( آمده) = از خاک ساخته شده یا از خاک آمده... هر چند گمیش ( قمیش)

در ادامه سخن بزرگترین سومئر شناس معاصر ساموئل نوح کریمر : " تاریخ از سومئریان آغاز می گردد ". اما جالب اینجاست که آقای کریمر سومئر شناس معروف، زبان سومئریان را از خاندان زبان ترکی دانسته و بطور واضح می نویسد که " زبان سومئرها فرم قدیمی زبان ترکی بود و تصدیق می کند که سومئرها پایه گذار تمدن بشری هستند.