مسیر صعود شبانه به قله سالوک در تاریخ نیمه شعبان 1394

تاریخ اجرا : 13/03/94 – 15/03/94

ساعت حرکت : 20 شب 13-03 - 94

ساعت بازگشت : 20 شب 15-03- 94

هدف : ورزش و گردش علمی همراه با برنامه های فرهنگی علمی بزبان مادری ترکی.

.

قله سالوک

مسیرحرکت : شروع حرکت از" گریوان " از راه دره جرف و شروع کوه پیمایی و صعود از مسیرخط الراس به سمت بالا تا " جان پناه " و روز بعد ادامه صعود تا آغ جانقر و قرمز چشمه به سمت " یونه لی " و از آنجا از مسیر آبشار زیبای " قویون یولی" به سمت " ترنو " و بازگشت از مسیر جان پنان  به روستای رختیان و از آنجا به  "گریوان".

جان پناه سالوک واقع در 2 کیلومتری چشمه ترنو

سرگرمی بین راه :

دربین راه توضحیات علمی و تجربی در مورد پوشش گیاهی و گیاهان دارویی و توسط افراد با تجربه داده می شد. در مواقع استراحت کوتاه بین راه توسط افراد داوطلب یئرلمه یا آواز و یا شعر ترکی خوانده می شد. به نمونه فولکوریک که اغلب بین گریوانلی لار معمول است اشاره می شود :

بیرچلوم تنباکو چون ، گئدئم قاله گزماغنه

بیرگلون ایزماغئ چون ، قالدئم قیامت گئن نئنه

ایزیه ین بیله ایز کئ ، بلگی دیونده قالماسین

سئوونن بیله سئوون آرمان ایره ی ده قالماسین

شاه ختا، بولبول ختا ، گئردئم قلندر باغنه

بیرگلون ایزماغئ چون ، قالدئم قیامت گئنه

ایزیین بیله ایزکی ، شل پئ دیونده قالماسین

سئوونن بیله سئوون آرمان ایره ی ده قالماسین

آبشار قویون یولی - پونه لی

جمع آوری کهکلیک اوتو و قیللی چای: دربین راه افراد اقدام به جمع آوری" کهکلیک اوتو " و  قللی چای با چای کوهی می کردند که در اینجا با توجه به اهمیت مصرف آنها، مختصری به خواص درمانی آنها اشاره می شود:

کهکلیک اوتو (کاکوتی) :

" آنوخ "  کلمه ای بیگانه است که بزبان ترکی خراسان بخصوص خراسان شمالی وارد شده است، در ترکی خراسان و آذربایجان به آن " کهکیک اوتو " و به فارسی " کاکوتی " گفته می‌شود، گیاهی از تیره نعنائیان است که کاربرد های غذایی و دارویی دارد و عطر آن نزدیک به آویشن است. این گیاه چند ساله است و بوته‌های آن پرپشت و ارتفاع آن بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر می‌باشد و دارای گل‌های بنفش است. این گیاه گاهی آویشن نیزخوانده می شود و با آن هم خانواده است

کاربرد خوراکی کهکلیک اوتو :

این گیاه در نواحی کوهستانی ایران به عنوان ادویه در غذاها کاربرد وسیعی دارد و عطر آن بسیار نزدیک به آویشن و کمی هم شبیه به پونه است. از برگ‌های خشک‌ شده و خرد شده کهکلیک اوتو یا کاکوتی به عنوان طعم‌دهنده در ماست محلی دوراق و دوغ استفاده می‌شود و برخی از دوغ های بسته بندی شده در ایران این ادویه را دارند. چوپان‌ها و کوه نوردان گیاه تازه کاکوتی را جمع آوری می‌کنند و چای آن را نوشیدنی گوارایی می‌دانند.

خواص درمانی کهکلیک اوتو :

گرم و خشک ضد باکتری خلط آور ضد سرما خوردگی و ضد عفونی کننده روده. هر چند اثرات کاکوتی و آویشن بسیار شبیه همدیگر می‌باشند. آویشن بیشتر در بیماری های تنفسی استفاده می‌گردد ولی کاکوتی اغلب در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه و رفع خستگی کار برد دارد  .

قللی چای (چای چوپان یا چای کوهی) :

قللی چای (چای چوپان و یا چای کوهی) گیاهی است از تیره کلازیاسه که معمولاً به صورت خودرو در میان کشتزارها و در کوهستان ها خراسان و .... یافت می‌شود و به حد زیادی می روید.

نام‌های فارسی دیگر آن گل راعی، هزار چشم، علف چای، هوفاریقون است. گل های این گیاه به رنگ سفید یا زرد است که در بالای ساقه به صورت مجتمع به چشم می‌خورد. این گلها کمی معطر و دارای بوی مخصوصی است. چای کوهی از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و خواص درمانی بسیاری دارد این گیاه ضد کرم معده و روده است و گرفتگی صدا را باز می‌کند.

چای کوهی درمان کننده بیماری مننژیت است؛ درد پشت و گردن و خشکی گردن را درمان می‌کند و ضدافسردگی است. این گیاه اشتها را باز می‌کند بنابراین می‌توان آنرا به بچه‌ها و افراد مسن که اشتها ندارند، داد. کسانی که از داروهای آسم و ضد سرماخوردگی و حساسیت استفاده می‌کنند نمی‌توانند چای کوهی مصرف کنند. خاصیت این گیاه در درمان افسردگی به اثبات رسیده و مکانیزم اثر ضد افسردگی آن از طریق مهار آنزیمی است.

نکته قابل ذکر در مورد این گیاه و فراورده‌های آن تداخلات زیاد آن می‌باشد که مصرف آن را محدود نموده است و دلیلش هم مهار آنزیمی است.

پوشش گیاهی منطقه گریوان :

 پوشش گیاهی این مسیر محدود به انواع گیاهان خودرو مرتعی و دارویی و صنعتی است.

اصولا کل منطقه سالوک دارای مراتع و بیشه زارهای سرسبز و انواع علوفه است. پوشش عمده گیاهی این منطقه را درجنگل ها و مراتع واقع ارتفاعات سالوک و شمال غربی اسفراین که بخشی از آن را کندزو  و سیاه خانه تشکیل می دهد که درختان و درختچه هایی چون سماق، زبان گنجشگ، انجیر، زالزالک، ارغوان، ذغال اخته، گلابی وحشی، سنجد وحشی ، کی آلما، جامعه آرچه( اورس) ، زرشک، کرکو، بادام وحشی، بید، درمنه ، گوون ، کلاه میر حسن ، بومادران، باریجه انواع گرامینه و گیاهان یکساله مرتعی را در دره های بزرگ و وسیع می توان نام برد.

گیاهان داروئی منطقه گریوان :

در منطقه ی جنوب و جنوب شرقی و غربی گریوان که کوهستانی هستند پوشیده از گونه هایی از گیاهانی شامل: گوون، قیاق، قارغه دیلی (پیازکوهی)، فرز، درمنه، خارشتر، بارهنگ، ورک، اسپند، پونه، چریچ، قارچ، زرشک دانه دار( به زبان محلی زرک)، قسنی، استا قدوس، قریچ، نخود وحشی، بومادران و ... است.

گیاهانی که کاربرد دارویی و صنعتی دارند، ازجمله : گل ختمی، گل گاوزبان، شاتره، کاسنی، خاکشیر، آنغوزه و کهکلیا اوتو، گلپر، و گون کتیرا در اکثر نقاط آن می روید. همچنین پوشش گیاهی و مراتع سرسبز در ارتفاعات و دامنه سالوک جهت چرای دام موجود است.

 علاوه بر پوشش گیاهی فوق، گیاهان با ارزشی مانند گل بنفشه،  گل پونه، بو مادارن، توکلیجه ( کلک  خرگوش )‌، مریم گلی، گلین  بارماقی،  کُل، شیرین بیان،  گل آقا، قاز یاقی، بز بوته  که در دامنه های کوه سالوک و دشت زار ها می رویند که خاصیت  دارویی آنها در کتاب های  مختلفی  مانند نسخه  شفا  ثبت  شده است . 

گونه های حیات وحش منطقه گریوان :

 این منطقه باداشتن چشم اندازهای زیبا از نمودهای چشمگیر طبیعی، نظیر کوهسار، دره ها، رودها، آبشارها و چشمه سارها، مامنی برای گونه های گیاهی و جانوری کمیاب است . انواع گوزن ، مرال ، قوچ ، میش کوهی ، آهو، اوریال، ارگالی، بزکوهی ، روباه، شغال، قورد(گرگ)، خوک، گراز، ببر، دونقوز(خرس)، قافیلان( پلنگ)، کل و بز، اسلان (پلنگ )، کفتار، گورکن، گربه وحشی و کبک، انواع عقابها، پرندگان شکاری، بلبل, قمری, گنجشک, سار, سینه سرخ, سیره, قرقاول، بلدرچین, کبوتر چاهی، جغد، کلاغ، شانه به سر، قرقی، قوش، عقاب، هدهد, انواع پروانه ها، سنجاقک،  مار، مارمولک، کلپاسه، عقرب (یا همان گژدم)، موش, تشی، خارپشت (جوجه تیغی) ازجمله جانوران و پرندگان این ناحیه محسوب می شوند.

ساغ اولون و شاد قالین و آنا دیلینن قدر نی بیلین.