اسب تورکمن یا تورکمن آتی




اسب تورکمن یا تورکمن آتی :

اسب ترکمن گونه‌ای از اسب با نژاد ترکمن خالص است که در منطقه ترکمن صحرا زیست کرده و پرورش می‌یابد. رنگ آنها بیشتر خاکستری رنگ است و بدنی کشیده و لاغر دارند. شکم آنها بر خلاف بسیاری از نژادهای دیگر اسبها، تخت است، به عبارت دیگر شکم آنها لاغر است. صادرات این اسب به خارج از کشور ممنوع است.

سب ترکمن اسبی است دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است، از جمله : قد ۱۴۸ تا ۱۵۵ سانتیمتر، گوشهای بلند و متحرک، سینه فراخ و متناسب، کپل کم شیب با عرض خوب، مفاصل قوی، سم‌های محکم با زاویه مناسب، تحمل حرکات سنگین ورزشی. رنگ‌های تیره‌های اسب آخال تکه و یموت شامل: کهر، نیله (طوسی)، سمند، کرنگ، قره کهر، ابرش، سیاه، و سفید است.

نژادهای شناخته شده اسب ترکمن در سه گروه : یموت، اسب آخال تکه، چناران (مخلوط از تلاقی اسب ترکمن و اسب عرب) دسته بندی شده‌اند. برخی نیز آمیخته تروبرد و ترکمن (دو خون) هستند.

اسب ترکمن اندامی کشیده، دُمی باریک، سر و گردن زیبا دارد. برای اسب‌های با نژاد ترکمن درسال‌های گذشته ذخیره‌های ژنتیک این اسب، تقاضای جهانی یافته است. اسب ترکمن در نزد ترکمن‌ها پیشینه‌ای طولانی در سنن و زندگی صحرانشینی وجنگ وگریزها درگذشته داشته است.

گفتنی است برنامه‌های اشتباه نیم قرن گذشته لطمه زیادی به ذخیره ژنتیکی اسب‌های ترکمن زده است و متاسفانه تعداد اسب‌های ترکمن خالص و خوب به شدت کاهش یافته است.

امروزه خالص‌ترین اسب‌های ترکمن ایران را در منطقه راز و جرگلان از توابع استان خراسان شمالی می‌توان یافت که بیشترین جمعیت این اسب را دارا می‌باشد. خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه بیشتری به تولید اسب‌های ترکمن شده است. تعدادی اندک و پراکنده از این نژاد توسط علاقه‌مندان در اصفهان، تهران، شیراز و همدان نیز نگهداری می‌شوند. شهرستان گنبدکاووس از مراکز مهم پرورش اسب ترکمن است.



اسب قره باغ یا قره باغ آتی

اسب قره باغ یا به زبان ترکی " قره باغ آتی "یک اسب سواری و مسابقه بوده و خاستگاه آن منطقه قره باغ واقع در جنوب قفقاز است. این ناحیه همواره جزیی از جمهوری آذربایجان بوده که اکنون تحت اشغال نیروهای ارمنستان می‎باشد.

اسب قره باغ به دلیل فرمانبرداری عالی ، نجابت و سرعت خوب همواره مورد توجه بوده است. این نژاد از تلاقی "آخال ته که "،پرشین ،کاباردین و اسب ترکمن به وجود آمده است. البته خود اسب قره باغ در تشکیل اسب "دان" روسی در قرن 19 نقش و تأثیر اساسی داشته است. در حال حاضر عمدتاً این نژاد در آذربایجان نگهداری می‎شود ولی اغلب آن‎ها مخلوطی از عرب – قره‎باغ هستند و تعداد این اسب ها زیر 1000 راس و متأسفانه در حال انقراض می‎باشند و هم در جمهوری آذربایجان و هم در آذربایجان ایران تلاشی برای خالص سازی و بقاء این حیوان انجام انجام نمی‎شود.

مشخصات نژادی اسب قرباغ :

اسبی است پرطاقت، قوی، محکم و ثابت قدم و بی لغزش). جثه حیوان چندان بزرگ نیست، 14 تا 15 وجب یا 145 تا 150 سانتی متر. سر حیوان کوچک اما زیبا بوده و پیشانی پهن دارد که در این پیشانی معمولاً یک لکه سفید که به زبان محلی به آن " قاشقا " می گویند وجود دارد. سوراخ های بینی قابلیت خوبی برای اتساع دارند. گردن بالا، ارتفاع متوسط و البته ظریف و عضلانی است. بدن حیوان فشرده و متراکم بوده و عضلانی و خیلی شکیل است. شانه ها راست و عمودی و سینه عضلانی عمیق و کپل سراشیب و پاهایی دراز و زیبا و البته خیلی قوی و مفاصل حیوان کوچک است. پوست حیوان نازک و نرم و دارای موهایی است که کمی براق هستند. رنگ اغلب اسب‎های قره‏باغ کهر ،سمند با رنگ طلایی مخصوص و گاهی نیله یا خاکستری است. همواره دارای نشانه های سفید در پیشانی و خط گورخری در محل اتصال دم به تنه می باشد. از تیره های نژاد قره باغ اسب دیل بوز به رنگ کهر و اسب سیاووش به رنگ کهر روشن و اسب "ایلی سو "به رنگ نیله است که این تیره را بیشتر در جمهوری نخجوان اطراف شاهبوز می توان یافت. علاوه بر سرعت و چابکی،اسب قره باغ به داشتن قدرت تحمل زیاد و وفاداری و فرمانبری مشهور است.

منابع 

1- مجتبی قربانی. «رنگ و توارث آن در اسب». مجتمع آموزش عالی ابوریحان بیرونی - دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ (بازنشر در فدراسیون سوارکاری). بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲.

2- نغمه عقیلی. «سمند، زیباترین اسب ترکمن/یکه تازی اسب ترکمن در پهندشت گنبد». روزنامه ایران، ۴/۱۰/۸۶. بازبینی‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲.

3- معرفی اسب ترکمن در ایران، علی گلشن، تهران، پژواک کیوان، ۱۳۸۴

4- اسب، دکتر ابراهیم پور و دکتر رضایی نژاد، اصفهان، مرکز نشر دانشگاه صنعتی، ۱۳۸۴

اسب قره باغ