ترکی جدید یا زبان ادبی مدرن و جدید

طراح و نویسنده مقاله : محسن اقدمی

     مقاله زیرکه در باره زبان ادبی مورد استفاده درمیان نویسنده و شاعران تورک ایران بخصوص آذربایجان جنوبی هستش مورد پسند و تایید بسیاری از شاعران و نویسندگان معاصر و متجدد تورک می باشد البته درمقابل موافقین  بنام، مخالفینی بزرگ هم وجود دارد که از نویسنده و شاعران بنام و معاصرمان می باشند

    سئوال زیر را دوست زنجانی به اسم جواد زنجان از آقای طاها پرسیده است می توان گفت که نظرهای آقای جواد زنجان واقعا بدون نقص است چراکه  علاقه خالص و سازنده شخص فوق به زبان و ادبیات سرزمین مادری خویش نشاندهنده این مطلب است من در نظر آقای جواد زنجان هیچ مورد اشتباهی ندیدم فقط در یک مورد که آقای جواد فرموده اند که چه می شود از کلمات تورکی تورکیه استفاده شود؟ . فقط می خواستم به آقای جواد و همه بگویم که این کلمات از ترکی مادر هستند یعنی از زبانی که ریشه زبان ماهم می باشد. این کلمات در کارخانه ساخت ترکیه تولید نشده اند. این کلمات همانا از زبان ترکی قدیمی هستند. از همان ترکی که مال ماهم است. (این درسته که بسیاری از این کلمات در کانون زبان ملی ترکیه ساخته شده است تورک دیل کورومو - اما ریشه همه این کلمات از ترکی مادر هست و حتی بسیاری از این کلمات از ترکی قدیمی گرفته شده است. استفاده کردند از این کلمات بجای کلمات عربی و بیگانه موجود در زبان ما بمعنای استفاده از کلمات ترکیه ای نیست، بلکه به معنای استفاده از کلمات ترکی مادر است .)

    اما دوستان بسیار جالب است که جواب آقای طاها را بخوانید آقای طاهایی که با بچاپ رساندن چند کتابچه صاحب نظریه برای این زبان بزرگ شده است. آقای طاها رسما به حرام زاده کردن زبانمان نظریه پردازی می کند. دوست دارم خودتان قضاوت کنید .

     یازی قایدالارینی بیرلشدیرمک آماجی ایله آشاغیدا گئدن باخیش‌لاردا اؤته‌ری ال گزدیریلیر، باشلانغیجدا و سونونداکی تعارف‌لر سیلینیر.

    سایین جواد زنجان یازیر:

    از شما سوالی در باره زبان تورکی دارم . امیدوارم جنابعالی، که از اساتید شناخت شده و خلاق این حوزه هستید، پاسخ دهید.

    مدتی است که زبان و رسم الخط تورکی آذربایجانی مورد استفاده در آذربایجان شمالی ذهن مرا مشغول کرده است. خواستم تا این مورد را با شما هم در میان بگذارم . خود بهتر از من می دانید که در رسم الخط لاتین آذربایجان شمالی حرف Ə وجود دارد که برابر با فتحه ما است. اما من به هیچ عنوان – هر قدر هم که تلاش می کنم – نمی توانم با این حرف کنار بیایم . به نظر من این حرف اصلا با حروف دیگر لاتین هماهنگ نیست مخصوصا اگر در ابتدا و یا انتهای کلمه بیاید .

1- البته اگر کسی شک دارد بهتر است قلم به دست بگیرد و یک پاراگراف بنویسد. و همچنین اگر در آینده در آذربایجان جنوبی هم بخواهیم، که ناگزیر باید بخواهیم، با حروف لاتین بنویسیم با توجه به نوع آموزش و سابقه حروف در ایران بی شک اکثریت با این حرف ə مشکل خواهند داشت.

2-بگذریم از اینکه در کامپیوتر هم دچار مشکل می شویم ) نمی دانم چرا در آذربایجان شمالی این حرف را از رسم الخط کریل وارد لاتین کردند. حتی در جایی خواندم که حرف ш را هم برای حرف ش از خط کریل برگزیده بودند که بعدها با فشار تورکیه به صورت Ş نوشتند. بهتر می دانید که اگر فقط همین یک حرف نامتعارف ə را با حرف e جایگزین کنیم بسیاری از کلمات آذربایجانی در نوشتن هم، با کلمات تورکیه دقیقا یکی خواهد شد. البته تنها رسم الخط نیست. گاهی کلماتی را به کار می برند که لااقل می توانم بگویم من به عنوان یک آذربایجانی نمی پسندم . بگذارید جمله ای را عیناً از آذربایجان شمالی بیاورم:

    Ənənəvi beynəlxalq kitab festivalı start götürdü

    آیا به نظر شما بهتر نیست به جای کلمات " بین الخالق " ،" فستیوال " ، " استارت گؤتوردو " از کلمات " اولوس‌لار آراسی "، " سرگی " و " باشلاندی " استفاده کنیم . و به جای آن بنویسیم : عنعنوی اولوس‌لار آراسی کیتاب سرگیسی باشلاندی.

 enenevi uluslararası kitab sergisi başlandı

    ترکیب " بین الخالق " و یا " استارت گؤتوردو " که به وفور در آذربایجان شمالی مورد استفاده قرار می گیرد را بمب اتم هم نمی تواند تجزیه کند. و این در حالی است که ما کلمات بسیار زیبایی به جای این کلمات بیگانه ناهماهنگ با زبانمان داریم. البته این تنها یک نمونه کوچک است .

    در نوشته ها و رسانه های آذربایجان شمالی به وفور از کلمات عربی، فارسی، روسی و انگلیسی غیر متعارف و ناهماهنگ با تورکی استفاده می شود. اما بسیار نادر است که از کلمات تورکی تورکیه استفاده شود! برای نمونه برخی از کلمات غیر تورکی ناهماهنگ را آورده و داخل پرانتز معادل تورکی آن را می نویسم :

طلبه (اؤیرنجی) – مکتب (اوخول) – طلبات (ایستک)- پایتاخت (باشکند) – خاریجی، اجنبی (یابانجی / یاد) –شیمال، جنوب، شرق، غرب ( قوزئی، گونئی، دوغو، باتی) – محاربه، جنگ (ساواش) – متمادی (سورکلی)ــ صولح (باریش) – هلاک اولوب ( اؤلوب، و ... / جالب است این کلمه را حتی برای شهدای خود هم استفاده می کنند که برای ما جنوبی ها خنده‌دار و باعث تاسف است) – گویا (سانکی ، دئمه‌لی) – مسکونلاشماق (یئرلشمک) – منبع (قایناق) - موقاویله (آنلاشم ) – بله، هه، هن (ائوئت) - نامزد (آدای) و ....

    این بخش را حتما مطالعه کنید :

    و من محسن اقدمی این جمله را به نظر آقای جواد زنجان اضافه می کنم : آقای جواد و دوستان در زبان ترکی آذربایجان شمالی که خودشان پیوسته از جمله آذریجه یا آذربایجان دیلی بجای زبان ترکی یا  زبان ترکی آذربایجان (که در زمان ریاست جمهوری ائلچی بئی در قانون اساسی این کشور زبان ملی زبان ترکی نوشته شده بود که حیدر علی اوف آذریجه را بجای زبان ترکی تغییر داد ) استفاده می کنند می توان براحتی هزار و هزاران کلمه بیگانه و نامتعارف و ناهاهنگ با زبان ترکی یافت کرد -در مقاله قبلی من که به اسم " گلیشمیش تورکچه " می باشد به این نقطه اشاره شده است که آذربایجان شمالی چه ضربه بزرگی به زبان ترکی زده است و خواهد زد و دوستان این را فراموش نکنید همه اینها سیاست حیدر علی اوف و پسرش الهام است که برای بقای حکومت موروثی خویش به خاک آذربایجان شمالی هم رحم نکردند - دوستان من در آینده در مورد خیانت های حیدر علی اوف و فرزندش الهام علی اوف به آذربایجان مقاله ای به دید شما عزیزان خواهم گذاشت که ببینید این پدر و پسر چه جفاهایی به سرزمین آذربایجان شمالی کرده اند –و برای همین است که من همیشه به این نقطه اصرار دارم دوستان زبان آذربایجان شمالی زبان ملی و زبان ادبی ما نیست .

    درست است که کلمات داخل پارانتز از تورکیه گرفته شده است، ولی مگر ریشه و مشتقات همین کلمات در تورکی ما موجود نیست و مگر برای ما نامتعارف و بیگانه است؟ که عده‌ای احتمالا خرده می گیرند.

    خود بهتر می دانید که با اندکی اصلاح چه در رسم الخط و چه در کلمات مورد استفاده در آذربایجان به راحتی تورکی آذربایجانی و استانبولی - بدون اینکه به مشکلی برخورد نماییم- به هم کاملا نزدیک می شوند. در ضمن به نظر من حرف " خ " هم با تورکی ناهماهنگ است و جالب اینکه ما وقتی به آثار ادبی کلاسیک آذربایجان مثلا به کتاب دده قورقود نگاه می کنیم کمتر ردی از حرف " خ " می بینیم . و یا حتی در کمتر از 30 سال پیش مثلا در شماره های اولیه مجله وارلیق اکثرا به جای " خ " از " ق " همانند چوق، یوق به جای چوخ و یوخ استفاده شده است. این در حالی است که امروزه در آذریایجان شمالی حتی به جای کلمات : آرشیو، کر (گروه موسیقی)، تراکتور، قالی، کاراکتر و... از کلمات آرخیو، خور، تراختور، خالی، خاراکتر استفاده می شود.

(1- آیا این به دلیل نفوذ زبان زمخت روسی در تورکی آذربایجان نیست؟ 2- در آذربایجان جنوبی که وضع اسفبار است: گلماخ، گئتماخ، خالخ و ... البته مشکلات این طرف به دلیل نبود دولت ملی حکایت دیگری دارد. 3- و باز جالب اینکه در زبان رسمی و ادبی تورکیه حرف " خ " وجود ندارد.)

در این باره حرف بسیار است. استاد گرامی اگر ممکن است نظر خود را در این باره - که بیشتر شبیه درد دل شد - بگویید و اینکه چرا در آذربایجان شمالی برای اصلاح و زیبا شدن تورکی همتی و غیرتی، آنگونه که در تورکیه است، دیده نمی شود ؟

    و جواب این مطلب : ....  سیزین آذربایجان دیلینه ائتدییینیز بو گوزل قوللوغا گؤره تشکر ائدیریک. یادیزدان چیخماسین کی آز و قیسسا یازی و اونو گؤزل و شیرین یازماق هز زاددان یاخشی‌دیر. بیرده ممکن اولسا بعضی سوزلرین پارانتز آراسیندا معناسینی یازماق سیزدن بیزه بورج اولسون. ممکن اولان قده‌ر عرب دیلیندن آلینمیش سؤزلری ائله اولدوغو کیمی یازماق یاخشی اولار، بیز اونو اوخویاندا بیلریک نئجه تلفظ ائدک.

    سون سؤزوم بو کی، بیزیم تورکجه‌میزده بعضی حرف‌لر کلمه‌دن حذف اولار. مثال اوچون " یالقان " بیزیم تورکجه‌ده " یالان " اولار. بو باعث اولوب آذربایجان تورکجه‌سی شیرین اولسون. سیزده بو قایدایا سعی ائدین رعایت ائده‌سیز. یاشاسین آذربایجان آنا یوردوم. (حذف شدن بعضی حرف ها چه ربطی به سئوال فوق دارد -مگر این خاصیت در دیگر لهجه های ترکی موجود نیست )

منبع : ترکشناسی

باخیشلار :

یازار: سردار

سلام دوستان ترک ایران زمین من بچه بویین زهرا هستم. منم ترک هستم، ولی خدایش مانده ام که به کدام زبان ترکی بنویسم؟ به لهجه باکو بنویسم که ادم وقتی اصلا به حق الفبایش را می بیند بدش می اید چه برسد حالا به ان لهجه خشن و زمخت و دهاتی اش. بخدا خیلی لهجه بدی هستش ایا با لهجه استانبولی بنویسم؟ درسته واقعا شاهکار لهجه های ترکی هستش. ولی انرا هم کمی دور از لهجه خودمان یعنی ترکی داخل ایران می بینم. چه بهتر بقول محسن اقدمی برای به وجود اوردن ترکی ادبی رسمی و مدرن دست به دست همدیگه بدیم به نظر بنده نظریه اقای اقدمی کاملا درسته و بجاست باید اساتید و شاعران و نویسندگان ترک ایران به دنبال یک زبان ادبی واحد بگردن که در ایران تبدیل به یک زبان ادبی و زبان رسمی ترکی همه ترکها بشود و بقول طراح نظریه یک ترکی جدیدی باشد که حتی به نظر من با ترکی ترکیه هم یکسان باشد چطور که نویسنده مقاله به نقطه جالبی اشاره کرده است نسبت به یکی شدن نوشتار و تلفظ کلمات در هر دوی لهجه ها محسن اقدمی جواب خیلی قشنگی نسبت به استفاده کردن کلمات و معادل های ترکی استانبولی در زبان ترکی اذربایجان یا اصلا ترکی همه ترکان ایران داده است ما می توانیم بقول اقای اقدمی از دسترنج و زحمت های هم زبان های خود که سال ها زحمت کشیده اند و زبان مدرن و زیبایی به وجود اورده اند استفاده کنیم. مگر چه عیبی دارد مگر انها یعنی ترکیه ای ها با ما بیگانه هستند ایا به نظر بعضی ها که مخالف این نظر هستند استفاده کردن از کلمات بیگانه مثل عربی یا فارسی بجای کلمات ترکی استانبولی که بقول نویسنده از همان ترکی مادر هستش بهتر است ؟؟؟؟؟ !!!!!!

لطفا اینگونه مقاله ها را دنباله دار کنید خواهشا رویاین مساله یعنی زبان رسمی و ادبی و جدیدمان خیلی تلاش کنید بازهم می ایم