گزارش شب فرهنگی ترکی 4
+0 به یه ن
گزارش شب های فرهنگی ترکی اقوام خراسان شمالی : شب فرهنگی ترکی 2
خوش نویسی ضرب المثل ها و اصطلاحات نغز ترکی توسط استاد خوشنویس اشرافیان
از درگز، هنرمندانی آمده بودندکه مجلس راگرم کردند آقایان کریم غفاری، خواننده، محمد نیازمند نوازنده اکاردئون (قارمان) و خلیل امامی نوازنده دایره بودندکه چهره ها، هنرنمایی زیبا و شایسته این گروه عبارت آشنایی را از ذهن خطور میداد : «عمری است این کاره اند».
گروه نوازندگان و خواننده درگز بار دیگر به هنرنمایی پرداختن. داین بار آقای «نیازمند» ترانه زیبای « کیشگینه قیزی ماشاالله توینگئ گئریم ایشاالله » (دخترکوچولو ماشاالله امیدوارم که عروسیت را ببینم انشاءالله). ترانه ای زیبا، دل نشین و خاطره انگیز و فراموش نشدنی در این شب زیبا بود.
کیچگینه قیز ماشاالله، توی یا گلیم ایشاالله
کیچگینه قیز ماشاالله، توی یا گلیم ایشاالله
کجکلرینی سندیریب دی، شو قیز منی یاندیریبدی
کیچگینه قیز ماشاالله، توی یا گلیم ایشاالله
کیچگینه قیز ایکی قرسه اوینیدی، گول تکین توولی دی
کیچگینه قیز ماشاالله، توی یا گلیم ایشاالله
کیچگینه قیز داغا چیخبدی، بیر اویوم گول ییغیبدی
کیچگینه قیز ماشاالله، توی یا گلیم ایشاالله
اوزونه ایخلی تاپیبدی، آشیقلارینی اؤلدوروبدی
کیچگینه قیز ماشاالله، توی یا گلیم ایشااللهآقایان درگزی «پاکزاد» و «یزدان پور» دوتایی هنرمندانه ترانه زیبایی را در فضای گلشن طنین افکن کردند.
ترانه ترکی یاریار محلی درگز آهنگ دیگری که توسط این اجرا شد . آهنگ و متن ترانه ترکی یاریار درگز را در این لینک مطالعه و مشاهده نمایید.
نوازنده آکاردئون ترانه ای حماسی و زیبا در وصف درگز خواندندکه زیبا بود این قسمت ترانه « دره گزین تورپاقئ لاله زاردئ» (خاک درگزلاله زاره).
آقای محمد عرب خدری شعری زیباکه برگرفته از « حیدربابا » بود در توصیف درگز این دیار همیشه سرسبز با مردم دلاورش خواندند. با تشکر از ایشان که متن این شعر رای فرستاده اند بصورت زیر :
شنبه ۱۰ مرداد۱۳۹۴ ساعت: 21:14 توسط:محمد عرب خدری
جناب سالاریان، در جشنواره دوستان بجنوردی این اشعار از مجموعه « الله اکبره سلام " خوانده شد. در چهار قسمت ارسال می شود. با عرض ارادت مجدد. محمد عرب خدری :
بسم الله الرحمن الرحیم
بخشی از مجموعه الله و اکبره سلام.
ایزاق یوْلدن، یوردوموزه، اۆزلندیْم
دره گـز دوْو، داغ دره نی توْولندیْم
الله اکبـر، آدیْی نن من، سؤزلندیْم
الله اکبر، قلبیْی دوْلیْ، سؤزدندیْ
باخمــاقلریْی، محبّـتلی، گؤزدندیْ
سلام اوْلـسون، الله اکبـر، داغیْـنه
سلام اوْلـسون، دره گـزیْی، آدیْـنه
سلام اوْلسون، مئللتیْ نیْی، دیلیْنه
ادامه این شعر زیبا در لینک زیر : اینجا
دکور زیبای محفل، کار مردان خوش ذوق و خوش سلیقه ای از ترکان خراسان شمالی چون آقایان یونس مهجوری، رضا چمنی مطلق و ساعد داورپناه (فوق لیسانس معماری) بود که چشم هربیننده ای راخیره می کرد.
جناب داورپناه : یادش به خیر روزگاری زن ها، درخانه نان می پختند، «ارشته »(رشته) می بریدند و کمی پهن تر « بًلکًه» درست می کردند و بوی « آش مستوه » شان فضای خانه را عطر آگین می کرد. نظری داشتند به هنرنمایی عزیزان چاریق دوز
نوبت به هنرنمایی آقایان « عیسی قلی پور » بخشی بی نظیر منطقه و « راشد درتومی» رسید.
جمشیدخان داورپناه توضیح دادندکه عیسی قلی پورامروز 4 فرزند دوتار زن تربیت کرده است و نگاهی هم به سمت راست سن بکنید آقایان محمدزاده ها سه نسل هنرمند «چارق دوز» درحال دوخت چاروق می باشند.
عیسی بخشی عزیز، وقتی جمشیدخان داورپناه گفت : « من شاگرد عیسی خان بودم در یاد گرفتن دوتار » حرف دلش را زد : « آقای داورپناه قرار بود در ازای یاد دادن دوتار، سواد خواندن و نوشتن را به من یاد بدهد که حتی کتاب های اکابر را هم خریدم ولی یاد نداد؟!؟».
نقل چئرچه ئ « سرچًی » (داستان) « کرم اصلی » خان، را با مهارت تمام عیسی خان، بیان کرد و یکی از صدها داستانی که درسینه اش وجوددارد و دل نشینند، بردل هانشست.
راشد درتومی هم وقتی پنجه بر سیم های دوتار می نواخت و اشعاری از شهریار " یالان دونیا " همراه با ساز خواندند نگاه تحسین آمیز، عیسی قلی پور، بسیار زیبا بودکه در تمام لحظات بر پنجه های ریزش دوخته شده بود. :
حیدر بابا، دنیا یالان دنیادی ،
سلیماندان ، نوحدان ، قالان دنیادی .
اوغول دوغان، درده سالان،
دنیادی هر کسیمه هر نه وئریب، آلیبدی،
افلاطوندان ،بیر قوری آد ، قالیبدی .
حیدر بابا، گون دالوی داغلاسین
یوزون گولسون، بولاخلارون آلاسین،
اوشاخلارون بیر دسته گول باغلاسین
یئل گلنده ور گتیرسین بویانا،
بلکه منیم یاتمیش بختیم اویانا
حیدر بابا سنون یوزون آغ اولسون !
دورت بیریانون بولاغ اولسون، باغ اولسون !
بیزدن سورا سنون باشون ساغ اولسون !
دنیا قضو قدر، ئولوم ایتیمدی !
دنیا بویی اوغول سوزدی ! یتیمدی !
حیدربابا ، یولوم سنن کج اولدی ،
عمروم کچدی گلممدیم گج اولدی ،
هئچ بیلمدیم گوزللرون نج اولدی
بیلمزدیم دنگه لوار ، دونوم وار ،
ایتگین لیک وار، آیرلیق وار، ئولوم وار
شاعر ترک و پیشکسوت و طنز پرداز و متنقد شهرمان جناب آقای استاد « امین حکیم شفائی » شروع کرد به طنازی حکیمانه مضمون یکی از اشعارش این بود: « تا جوانی کبکت خروس می خونه پیرکه میشی ترمزت نمی گیره»
با شعر « جوانلیقینگ قدرنئ بیل» ( قدرجوانی رابدان) هم سن و سال های خود را به سال های 1300 برد و یادی کرد از « هک کل لو »، « خان بازی »، « دانه و لپر »، « چلی آغاج »، « اشی مینده سرپا »، « کمر بازی » و... که تشویق تماشاچیان دو بار، شعرخواندن این شاعر طناز را قطع کرد.
نوبت به جناب احمدخان بهین رسید، دو ترانه زیبای ترکی ایشان، شور و حالی زایدالوصف به تماشاچیان بخشید، این هنرمند سال قبل درجشن صد سالگی شهرداری بجنورد، به یکی از چهره های شاخص و به یادماندنی در هنر موسیقی تبدیل شدند.
کلیپی زیباکه کار هنرمندانه آقای حامد ظریفیان و مهران رحمانی بود پخش شدکه بغض در گلوی بسیاری از کسانی که از آن ها خاطره داشتند نشاند. هنرمندانی چون « پاشازاده»، « حسین به بی»، «علی خان آبچوری»، «اسدقلی نژاد» و...
داورپناه گفتند : نگاهی به چهارنسل هنرمند چاریق دوز - خانواده حاج آقای محمدزاده بکنید
نوبت به شاعری رسید که چهره اش فراموش نشدنی است و اشعار ترکی اش آتش به دل می زد، جناب محمد رضا حیدر زاده نویسنده کتاب " نگاهی به دستور زبان ترکی بجنورد " و شاعر و نویسند و پیشکسوت فرهنگی، در جایگاه قرار گرفت.
« خنه خمیربیلمینگ کیف ایدردی» (خانه خمیر نمیدونی چه کیفی می کردیم) مصرعی از شعرش بود که در لابلای اشعار زیبایش به توصیف روزگار کودکی اش می پرداخت که شاید بیش از 70 سال از آن زمان می گذرد و زیبا بود حسرتش که « کاشکم شوجر کیچه چاغا، قالردی » (ای کاش همانجور کودک می ماندیم). نمونه دیگر از اشعار ایشان :
هوشئ چاشیه آدمینگ گئزی دیشنده گوللره
بیلمبنگ نئجر گلنگ ایسئ چولندهآسمانه
سو سپه نگ یولینئ یوونگ گیزگئ تکن سپرنگ
ایزاق یول دن یئتیشدئ تزه عزیز دوردانه
خانم عزیزی مولف کتاب های" فرهنگ لغت ترکی بجنوردی " و کتاب " قیزیل چادر " که به نحوه شایسته مورد تقدیر قرار گرفت.
دسته گلی زیبا توسط طنز پرداز بداهه گوی بجنوردی جناب آقای حسین نقوی آزاد تقدیم آقای داورپناه شد که ایشان به خانم گیلدا حسن آبادی دختر مرحوم حسن آبادی یکی از قدیمی ترین و متواضع ترین روسای اداره ارشاد بجنورد شد که این صحنه گذرا و دلنشین بود.
تقدیر شد از آقای احسان حصاری مقدم که زحمت تدارکات را کشیده بودند، حاج قاسم مهرنیا، آقای سراج اکبری، خانم عزیزی (نویسنده فرهنگ لغت ترکی بجنوردی)، آقای حیاتی (از قدیمی ترین عکاس های بجنورد).
قدردانی شد از تلاش بی وقفه ی آقایان محمد قرائی، سعید امیدوار، حسین نقوی آزاد، خانم رستگار، آقایان صفاری، فرهاد فدایی، رضا کرامتی، مجید نیازی مقدم، رضا چمنی مطلق و مدیریت سالن گلشن آقای طاهرخرمی که در برگزاری این جشن زیبا، سنگ تمام گذاشته بودند.
یادی شد از زنده یاد « ممی کاکل بی غم» کسی که عمری مردم بجنورد را می خنداند، نیکوکار و خیری که هرگز فراموش نمی شود مرحوم حاج سید احمد یاهوئیان .
استاد علی اکبر سراج اکبری کتاب منظوم ترکی با ترجمه فارسی " یاد اولسن " و تورچه تمثیلر به همراه سی دی با صدای خود او و کتاب " یک لحظه گوشی " اشعار زیبا و خاطره انگیزی خواندند. ابیاتی از کتاب یاد اولسون ایشان :
گه ل قه نت آچه ئ ایچه ئ تا آلاداغینگ باشیئ نه
گه ل گئده ئ وه سمه چه که ئ، گئن و آیین باشینه
گه ل گئده ئ اولدوزلرئ، آسمانینگ با نن ده ره ئ
گه ل گئده ئ ابر اوله ئ و یئر ائستینده سوفره سه ره ئ
گه ل کئ شقشقئ کیمین، اولنگ ایچینده گول بئره ئ
گه ل باهار اوله ئ، قئشئ یئر دیوئنن سئپئره ئ
......
آقای قاسم مهرنیابه توضیح مختصری از آداب بردن عروس به خانه داماد اشاره کرد و از مسئولان ارشاد خواست که این آخرین برنامه نباشد و بازهم تکرار شود.
ترانه « صفالئ باغ لار» را دو هنرمند همراه و همدل آقای داورپناه و حسن فدایی اجرا کردند که لحظه به لحظه مردم را شارژ می کردند و نمی گذاشتند گذر لحظه ها را حس کنند در حالی که دو ساعت از شروع برنامه ها گذشته بود.
بخش نظرات :
آلتین قوچانلی : یاشاسین تورک میللتی. در وبلاگ آقای سیدی زاده (بجنورد۱۴۰۰) از قول بخشی بزرگ عیسی قلی پور نوشته اند : عیسی قلی پور دوتار را ساز اصیل کردی معرفی کردند. در صورتی که بخشی دقیقا خلاف این سخن را گفته اند. و دوتار شمال خراسان و بخشی گری را متعلق به فرهنگ ترک و ترکمن معرفی می کند. این صحبت را شیروانلی قارداش از نزدیک شخصا فیلمبرداری کرده و به زودی تقدیم ٬می گردد. ما ترکهای جوان خراسان دیگر نمی گذاریم تتاریخ٬ فرهنگ و موسیقی ما تحریف شود.
