انزلی شهریینه بیر باخیش

 

یازار : قالایچی مورتوز

اوجور بیلیرسیز انزلی شهری ایکی یئره بولونور گون چیخان وَرینه غازیان گون باتان ورینه انزلی دئیلیر. ایقتیصاد باخیمنان غازیان انزلیدن باشدیر، اونا گوره کی گمرک و بندر ایداره سی و یاخود سیتاره شیمال تئجارت مرکزی و شهرک صنعتی اصلینده غازیان تاییندا اولور و اونلاریندا مایش باخیمینان یاشایشلاری انزلی ساکینلرینن یاخچی دیر.

اوچ بویوک ایمامزادا (بی بی حوری یه) (ایمامزادا صالح) (آقاسیید نجفی) توربه سی ده غازیان تاییندا یئرله شیب.

امما اولسون کی بو شَهَر بوتویلوکده انزلی تانینیر و ایران دئدیگیمیز بیر چرچیوه نین ایچینده بیرینجی شهریدیر. فارسلار دئمیشکن سرانه در آمدی 24 فاییزدیر.

چوخ قاباقجیل و آچیق فیکیرلی خالقی اولدوقونا گوره هَنده ورینده اولان شهریلرینن داش ترزییه قویاندا ساوادلی خوش ییملی و گئییملی خالق سایلیللار.

یوز یئتمیش فاییز تورک سویلو بیر شهریدیر، بو شهرین یوکسک سرمایه لی شخصیلری ده تورکلردیلر .

یئدی شورادان دوردو و گاهدان بئشی تورکلر اولورلار، امما ایندی کیمین تورکلر اوزلرینن بیر دپتداد (نوماینده مجلیس) اوزلرینن سئچه بیلمه یبلر، بودا اونا گوره دیر کی بو شهرده یاشایان تورکلر فرهنگ و دوشونجه باخیمینادان بیر بیر لرینن فرقلی اولاراق.

ائله سن دئیین بیر بیرلرینه یووشموللار اولماییر بونوندا ایکی عیلتی بیری بو کی قافقاز تورک مهاجرلرینین توپلومو، بو شهرده چوخ گوجلو گئدیر، اونلارین یاشایش و دوشونجه باخیملاری بیزدن فرقلی اولاراق. ایجتماعی حرکتلرده ال اله وئریب ائله سن دئیین بیرلیک یارادا بیلمیریک. ایکینجی مسئله بودور کی شیمالی آذاربایجان ایستیقلالا چاتاننان سونرا انزلی بو اولکه ینن سرحد اولدوقونا گوره تورک توپلومو حکومت وریندن بو شهرده دارما داغینلیقا دوشوب.

یادیمدادیر 1375اینجی ایللرینده حوکومت طرفینن فرهنگ و ایرشاد ایداره سینه بیر سیرری کاغاذ گلرکن تورک لرین بو شهریده نقدر جمعیت اولدوقلار ین و نه ایشلر گوردوکلرین گوز آلتینا، اوننان سونرا بو شهرده حکومت سوویه سینده هده لنمه گه باشلانمیشیق. یعنی او پان گلیک چیرکین فیکیری چوخ گئنیش سوویه توکلره قارشی گوجله نیب، آذری آدیندا کوچه تابلونون یارارسیز حالا سالا سالاناندا سونرا ایتیر باتیر ائله میشدیلر و یاخود آخر خط دئدیگیمیز بیر چهارراهین باشیندا آذری آدلی بیر باققالین توکان تابلوسونا یوروش ائله ییب اونودا دارما داغین ائله میشدیلار. عوضینده ائرمنی توپلومو بو شهرده حکومت ورینن گوجله نیب قارا باغ دویوشونده حکومت طرفینن بو هنده ورده یاشایان ائرمنی جوجوقلاری توپلانیب شهرده آقسییا گئچیردیلر کی گویا بو اوشاقلارین آتا بابالارین تورکلر قارا باغدا اولدوروب یئر یورتلارینان دیدرگین سالیبلار هئله بو بارده دئمگه چوخ وار بلکه اوسدون آچیقلاما ایندی منیم اوچون آغیر باشا گلر بیلر اودور قالان سوزو واقتینا هله لیک یازیما داوام ائله ییرم. ........

وامما بو شهرین گوزلیکلرینه باخمیاراق هممشه بیر چیرکین شوونیست پان گیلک فیکیری وارکی شهری اوزلرینه چیخیب غیر گیلک کیمسه لرینن ائله سن دئیین یاخچی داورانیشلاری اولماز بو یالنیش بیر عنعنه اولاراق بو شهر ه سفر بر اولان (مسافیرلرله) یاخجی گئچینمه ییب چوخ سایدا بو شهر گلن مسافیرلر اینجیکلیک له بو شهری ترک ائدرلر.

بو شهرین جاماهاتین اینانج و کولتور باخمینان قابیاقجیل اولدوقلارینا گوره اوروپالی آچیق فیکیرلی اینسانلار لا بیر داش تره زییه اویماق اولور. بونوندا عیللتی قاقفاز تورک مهاجیرلرینن بو شهریده بیراخدیلاری تاثیر دن آسیلیدیر. وامما ایکینجی تورک ایجتیماعیتی بو شهرده یوز ایل گئچرکدن گونئی آذاربایجاننان بو شهر ه کوچوب جمعیتین چوخ حیصه سین تشکیل وئریللر.

بو شهرین تاریخین آراشدیراندا بیردا دوزه لیلن مچیدلرین یوزه هشتادین اینانج مورگولو اولان تورکلر دوزلدیبلر.

بویوک پیشه وری بو شهرده یئدی ایل یاشاییب آژیر آدلی درگیسی نی بیرادا باشلاییب سونرا لار تبریزده داوام ائله میشدیلر.

ایران چرچیوه سینده مشروطه دئدیگیمیز (اینقلابی) دئیشیکلیک اگر قافقاز و یاخود باکی شهریندن میرزه محمدجلیل قولوزاده و یاخود میرزه علی اکبر صابیرین (ماللا نصیرالدین) درگی سی نین آچیق ینی لنمک فیکیرینن بارلانیبسا او حرکت انزلیده دوغولوب ایرشت شهرینده ایمکله ییب تبریز و یاخود آذاربایجان دا ستارخان و باقیر خان باشچیلیقلا اوز ایسده ینه چاتمیشدی.

اصلی سوی کوکو خالخالدان اولان موسیقی اوستادی محمد ریضا لوطفی بو شهرده ایبتدایی صینیف درسلرینی گئچیریب. و بو شهر ده ایزد ملوک ار قادین یاشاییب. و بو شهرده اوضمان شاعیرلریمیز اوستاد وجی و مرحوم شاعیریمیز یوسف حوسین زاده یاشاییب. گئچن ایللرده اوستاد عزیز طویلی نین (قووالان غزالان) آدلی انزلی شاعیرلرینین تذکره کیتابین چاپ ائله یینده بیرینجی شاعیر کی انزلیده تاریخ ادبیاتیندا شعیری ثبت اولوب اظهر ساراب دیر کی یالنیش اولاراق مظفر آدینا یازیلیب.

سون سوزوم بو کی بو شهر اوز توتان سوی داشلاریما دئمه لییم موطلق کوچه بازار دیلی تورکو اولدوقونا گوره باجاردیقجا اوزلریده تورکو دانیشسینلار. هله لیک بو قدر.