شب چهارم عزاداری محرم : حربن یزید ریاحی

اشاره : شب چهارم عزاداری محرم اختصاص به یکی از شهیدان سر بلندکربلا یعنی حربن یزید ریاحی دارد. البته این شب را به فرزندان حضرت زینبنیز منسوب کرده اند. حر الگوی توبه و حقیقت جویی است. او در آغاز برخورد با اباعبدالله الحسین (ع) چنین جایگاه وارسته ای نداشت و به گفتة خودش مأمور بود و معذور! اما ادب و تواضع حر در مقابل سالار شهیدان، سبب رهایی او شد. حر با ژرف بینی، حق را بر باطل ترجیح داد و پیشانی پشیمانی بر سجده گاه توبه فرود آورد. حر، جذاب ترین الگوی توبه برای خطاکاران است.

حر بن یزید ریاحی از همراهان حسین بن علی(ع) در واقعه کربلا بود. حر از خاندان معروف عراق و از رؤسای قبایل کوفیان بود. به‌درخواست ابنزیاد، برای مبارزه با حسین‏ فراخوانده شد. او به سرکردگی هزار سوار برگزیده گشت. گفته‌اند وقتی از دارالاماره کوفه، با ماموریت بستن راه بر امام حسین ‏بیرون آمد، ندایی شنید که : « ای حر! مژده باد تو را بهشت ...»

چرا حر توفیق توبه یافت اما عمر سعد نیافت؟

می گویند و قتی قبل از روز عاشورا امام حسین(ع) به طرف فرات حرکت کرد تا آب بیاورد، حر با سربازانش جلوی او را گرفت و ظاهرا امام از این حرکت او ناراحت شده و شروع به ایراد سخنانی کرد.

حر خواست با همان فرهنگ عرب به امام ناسزا بگوید و بگوید که " مادرت به عزایت بنشیند " اما تا خواست این حرف را بزند جلوی زبانش را گرفت و گفت : حیف که مادرت فاطمه است!! و حیف که مادرت دختر پیامبر است و گرنه فحش می دادم !!یعنی حرمت حضرت زهرا (س) را نگه داشت و بخاطر همین احترام به زهرا خداوند توفیق توبه را به او داد .از خداوند متعال می خواهم که قبل از مرگ توفیق توبه واقعی را برای ما اعطا فرماید. هر چند که ما بسیار بسیار حرمت ها شکسته ایم . خدا به حرمت این ماه و شهیدان این ماه، ما را در زمره توبه پذیرفته شدگان قرار دهد.

حر در کربلا :

حر با سپاهش در منزل ‏« قصر بنی مقاتل ‏» یا « شراف ‏»، راه را بر حسین بست و مانع از حرکت او به سوی کوفه شد. کاروان‏ حسین را همراهی کرد تا به کربلا رسیدند و حسین در آنجا فرود آمد. حر وقتی فهمید کار جنگ با حسین بن علی‏ جدی است، صبح عاشورا به بهانه آب دادن اسب خویش، از اردوگاه عمر سعد جدا شد و به کاروان حسین‏ پیوست. توبه کنان کنار خیمه‌های حسین آمد و اظهار پشیمانی کرد، سپس اذن میدان طلبید. ظاهراً حر با اذن‏ امام حسین اولین فردی است که به میدان رفت و در خطابه‏ای مؤثر، سپاه کوفه را به خاطر جنگیدن با حسین‏ توبیخ‏ کرد. چیزی نمانده بود که سخنان او، گروهی از سربازان عمر سعد را تحت تاثیر قرار داده‏ از جنگ با حسین منصرف سازد، که سپاه عمر سعد، او را هدف تیرها قرار داد. نزد حسین ‏بازگشت و پس از لحظاتی دوباره به میدان رفت و با رجزخوانی، به مبارزه پرداخت و کشته شد. رجز او چنین بود:

انی انا الحر و ماوی الضیف              اضرب فی اعناقکم بالسیف

عن خیر من حل بارض الخیف              اضربکم و لا اری من حیف

که حاکی از شجاعت او در شمشیر زنی در دفاع از حسین و حق دانستن این راه‏ بود. حسین بن علی‏ بر بالین حر رفت و به او گفت : تو همانگونه که مادرت نامت را « حر » گذاشته‌است، حر و آزاده‌ای، آزاد در دنیا و سعادتمند در آخرت! « انت الحر کما سمیتک امک، و انت الحر فی الدنیا و انت الحر فی الآخرة ‏» و دست بر چهره‌اش کشید. امام حسین (ع)‏ با دستمالی سر حر را بست. پس از عاشورا بنی‌تمیم او را در فاصله یک مایلی از امام حسین‏ دفن کردند (680 میلادی)، همانجا که قبر کنونی اوست، بیرون کربلا در جایی که در قدیم به آن‏ « نواویس ‏» می‌گفته‌اند.

(ابصار العین، ص ۱۱۵ و ۱۱۶ )