اوزونه (ایزینه ) چرم چکدی : بصورتش چرم کشیده است. 

 

این مثل که در لهجه غربی ترکی خراسانی بصورت " ایزئنه درری ( پوست یا چرم ) چکدی " بیان می شود، منظور این مثل ترکی این است که فرد مورد نظر، فردی خجالتی است.

آدمی، موجودی اجتماعی و نیازمند ارتباط با دیگران است. خجالت و کم رویی، آفتی است که آدمی را از کاروان رو به تعالی و ترقّی باز می دارد و به قابلیت های نهفته، فرصت بروز نمی دهد و توان ها و استعدادها را سرکوب و نابود می سازد.

 

از دیدگاه روان‌شناختی، کم رویی، توجهی غیر عادی و اضطراب ‌آلود به خویشتن است که در یک یا چند موقعیت اجتماعی، تجلّی می کند و فرد را در انواع تنش های روانی، شرایط نامناسب عاطفی و شناختی و نابسامانی های جسمی و زیستی، فرو می برد و موجب بروز رفتارهای خام و نسنجیده و واکنش های نامناسب می گردد.

  

این پدیده، با توجّه به ضعف و شدتش، انواع پیامدهای زیستی و روانی - مانند تشدید ضربان قلب، تغییر رنگ چهره، اختلال در تنفس، لرزش بدن و دستان، تغییر درجه صدا، لکنت زبان، خشکی دهان، انزواطلبی، عدم پذیرش، فرار از فعالیت ها، عدم دفاع از خود، افت شخصیت، رکود علمی، مشکل دوست یابی و حتّی جهالت و نادانی – را به دنبال می آورد.

 

بعضی از علت ها

 

خوب است از بعضی عوامل مؤثر در بروز خجالت آگاه شوید؛ تا با حذف آنها، به مطلوب دست یابید. تربیت غلط خانوادگی، آلوده ساختن محیط خانه و فضای ذهن خویش به حالت های رعب، وحشت، تهدید، ترس، دلواپسی، مراقبت های شدید و افراطی از رفتارها و اعمال خود، مقایسه خود با دیگران، خود بزرگ بینی و خود کوچک بینی افراط گونه و عدم آگاهی از مهارت های اجتماعی، احساس تنهایی و ترس از مسخره شدن و مقبول واقع نشدن، بخشی از عوامل کم‌رویی می‌باشند.

 

هر کس در فضایی آلوده بدین عوامل، به سر برد، با نوعی احساس شرم، ترس، دلهره، گنه کاری، بی عرضگی و حقارت، رشد می کند و در نتیجه، همیشه خود را فردی ضعیف می بیند و جرأت هیچ اقدامی را در خویش نمی یابد! این فرد، حتّی از قضاوت دیگران درباره اعمال و رفتارش می پرهیزد؛ خود را از دید دیگران مخفی نگه می دارد و از انجام دادن عملی که مورد مشاهده و ارزیابی دیگران باشد، اجتناب می ورزد.

 

بی تردید با شناخت عوامل مؤثر در بروز خجالت و حذف آنها از صحنه زندگی و فضای ذهن خویش، می‌توانید گام های مؤثری برای درمان آن بردارید؛ سپس به راهکارهای زیر عمل کنید؛ تا هر چه زودتر از چنگال مخوف کم‌رویی نجات پیدا کنید.

 

علایم کمرویی:

 

به طور کلی کم رویی با ترس و هول، ناراحتی زیاد و از دست دادن اعتماد به نفس در مقابل دیگران، همراه است. اما گاهی نیز این مشکل به صورت رفتارهای پرخاشگرانه بروز می کند که کاملا نشان دهنده نبود اعتماد به نفس است. این رفتارها هم جنبه روانی و هم جنبه فیزیکی دارد. عرق کردن، احساس خفگی، قرمز شدن یا برعکس رنگ پریدگی چهره، لکنت زبان، گرفتگی صدا به طوری که صحبت های فرد واضح شنیده نمی شود، گرفتگی عضلات که باعث می شود شخص دستپاچه شود و لرزش، عکس العمل های فیزیکی افراد خجالتی است.

 

از نظر روانشناسی نیز فرد خجالتی احساس عجز و ناتوانی می کند، خود را از انجام هر کاری حتی بسیار جزیی ناتوان می داند و کاملا تصور می کند مورد توجه طرف مقابل است و حرکاتش زیر ذره بین است. ارتباط برقرار کردن او با دیگران تحت تأثیر رابطه غالب و مغلوب است. از ملاقات با دیگران گریزان است و خود را حقیر و کوچک می پندارد. در موارد خیلی شدید، شخص تصور می کند دیگران می خواهند او مشکل و ناراحتی داشته باشد و به همین دلیل نه از کسی چیزی می خواهد و نه به کسی علاقه مند می شود.

 

راه های مبارزه با کمرویی:

 

اگر کسى تصمیم جدى داشته باشد، مى‏تواند با این مشکل مقابله کند و خود را درمان نماید و از حصار کم‏رویى رها شود و از توانمندى‏هایى که دارد بهره ببرد. در فرهنگ ملى و دینى ما ایرانیان، مانند سایر ملل، آداب و رسومى وجود دارد که اگر خوب رعایت شوند، فرایند اجتماعى شدن به آسانى تحقق پیدا مى‏کند. ازجمله این آداب، سلام کردن و احوال پرسى از دوستان و خویشاوندان،  است، در کارهاى اجتماعى، در محیط خانه و ... در فعالیت های دسته جمعى شرکت نموده و نقش فعالى را بپذیرند.سعى کنند بر آنچه مى‏خواهید بگویند تسلط کافى داشته باشند. نکته قابل توجه دیگر این است که بیشتر علمای تعلیم و تربیت بین کمرویی و کاهش اعتماد به نفس ارتباط معنی داری می بینند. معتقدند که کم شدن اعتماد به نفس یا عزت نفس باعث افزایش کم رویی می شه. اصلا عزت نفس یعنی چه ؟ عزت نفس عبارت است از سنجش ارزش خود بر پایه قیاس خود با دیگران

 

ترس از شرکت در فعالیت های اجتماعی، عامل مهمی برای بروز ناراحتی های روانی در فرد محسوب می شود و عدم مبارزه با آنها تنها موجب تحکیم و تقویت آن می گردد.

 

نکته قابل توجه دیگر این است که بیشتر علمای تعلیم و تربیت بین کمرویی و کاهش اعتماد به نفس ارتباط معنی داری می بینند. معتقدند که کم شدن اعتماد به نفس یا عزت نفس باعث افزایش کم رویی می شود.