بخش های پنهان زندگی ترک ها در کتاب دیوان لغات الترک

سال 2008 از سوی یونسکو به عنوان سال محمود کاشغری و دیوان لغات الترک نامگذاری شده است. محمود کاشغری اولین نویسنده تورکولوق جهان می باشد. امسال هزارمین سالگرد ولادت محمود کاشغری می باشد.

محمود بن حسین بن محمد الکاشغری (قشقرلی) در هزار سال پیش در ترکستان شرقی (سین کیانگ چین) از بی بی ربیعه البصری متولد شد. پدر وی از خانات قره خانی بود. وی برای تحصیل به عراق رفت و سالیان درازی در بغداد رحل اقامت گزید. وی دیوان لغات الترک را برای دستگاه خلافت تالیف کرد زیرا دولت های ترک متحدان اصلی عباسیان محسوب می شدند. این دیوان شامل واژگان ترکی به خط عربی، رباعیات ترکی عتیق " دورتلوغ " از انواع حماسی، رثائی، شبانی، ادبی و غنائی و نیز نقشه هایی از مناطق تحت استیلای دول ترک چون قراختاییان می باشد. وی سپس به زادگاه خویش بازگشت و در سن 97 سالگی در قصبه اوپال در نزدیکی کاشغر دار فانی را وداع گفت. علیرغم مخالفت های دولت چین، در سال 2006 آرامگاهی در مدفن وی بنا گردید.

شکری حالوک آکالین رئیس فرهنگستان زبان ترکیه از طراحی یک وب سایت برای معرفی محمود کاشغری سخن گفت. به گفته آکالین، این وب سایت به زبان های ترکی، انگلیسی، فرانسه، روسی، چینی و لهجه های مختلف ترکی راه اندازی خواهد شد.

"دیوان لغات الترک" اولین دائرة المعارف ترکی می باشد که موضوعات گوناگونی از طب گرفته تا سیاست، حقوق و جامعه شناسی را در بر گرفته است. کتاب مزبور توسط محمود کاشغری نگاشته شده است.

فوتبال، بازی در کتاب دیوان الترک هزار ساله ترکان : تپوک از فعل تپمک (لگد زدن) آمده است. با استناد به کتاب هزار ساله دیوان لغات الترک محمود کاشغری، ترک ها نزدیک به هزار سال قبل، نوعی از بازی فوتبال به نام تپوک را انجام می داده اند.

بنا به کتاب دیوان لغات الترک، ترک ها در حدود هزار سال قبل با ذوب کردن سرب و تبدیل آن به جسمی کروی به نام "آغیرشاق" و پیچیدن آن در موی بز یا پوششهای نرم، جسمی شبیه توپ فوتبال درست کرده و با آن بازی می کرده اند.

در کتاب « هزار سال قبل و هزار سال بعد محمود کاشغری و دیوان لغات الترک» نوشته شکری حالوک آکالین، به بررسی بخش های پنهان زندگی ترک ها در کتاب دیوان لغات الترک پرداخته شده است.

بنا به نوشته محمود کاشغری، ترکها هزاران سال قبل به هنگام روبرو شدن با افراد دیگر، حتی اگر طرف مقابل را نشناسند ابتدا سلام کرده و سپس اصلیت وی را می پرسند. همچنین در بخش دیگری از دیوان لغات الترک از وجود اسم شب بین سربازان ترک در هزار سال قبل با واژه «ایم» یاد می شود.

در بخش دیگری از کتاب دیوان لغات الترک نیز از وجود اتو ( این کلمه ذاتا ترکی است) در هزار سال قبل بین ترکان سخن گفته شده است و اینکه ترکها در هزار سال قبل لباس های خود را اتو می کشیده اند. واژه اتو در دیوان لغات الترک به صورت "اتوغ" به کار رفته است.

در باورهای قدیمی ترکان، برخی از وقایع به قدرتهای متافیزیکی نسبت داده می شده است و از قدرت سنگهایی چون یاقوت سخن به میان آمده است.

همچنین در دیوان لغات الترک آمده است که زنان ترک در هزار سال قبل به اشیاء زینتی و پوشش خود اهمیت خاصی می داده اند. در فرهنگ هزار سال قبل ترکها، سنگهای قیمتی و تزئینی زنان یکی از معیارهای زیبایی آنها بوده است. هنوز هم زینت همراه با متانت نزد زنان قبایل ترکمن قابل رویت است.