آشنایی با شهرستان تورک‌نشین مینو دشت (حاجیلار)

شهرستان مینودشت یکی از شهرستان‌های استان گلستان است و مینودشت امروزی تا این اواخر "حاجیلار" نام داشت و پهلوی‌ها در جهت حذف نام‌های بومی و فارسی‌سازی حاجیلار را به مینودشت تبدیل کردند. شهر مینودشت (حاجیلار) مرکز این شهرستان می‌باشد و این شهرستان تقریبا 150 هزار نفر جمعیت و حدود 1600 کیلومتر مربع مساحت دارد.

شهر مینو دشت (حاجیلار) از شمال به شهرستان کلاله، از جنوب به استان سمنان، از شرق به استان خراسان شمالی و از غرب به شهرستان گنبد کاووس محدود می‌شود.

تحقیقات و اسامی تورکی روستاها، رودخانه‌ها، تپه‌ها، چشمه‌ها و ... نشان می‌دهد که بیشتر ساکنان اولیه حاجیلار از ایل تورک "گرایلی" بودند و پس از سقوط دولت تورکی خوارزم‌شاهلار، طایفه‌های دیگری از ایلات مختلف تورک نیز دست به مهاجرت زده و در مینودشت امروزی به هم‌تباران خود پیوستند.

پس از تسخیر خراسان توسط دولت تورکی اؤزبک (شیبانی) در دوران صفویان، دولت تورکی صفوی‌ برای بیرون راندن اؤزبک‌ها (شیبانی‌ها) از خراسان چندین ایل تورک را از آنادولو، قفقاز و آذربایجان به مناطق مختلف خراسان و از جمله مینودشت فعلی منتقل نمودند که در اسناد تاریخی نیز به آنها اشاره شده است.

تا اواخر دوران رضا شاه، زبان مردم منطقه حاجیلار تورکی بود و پس تثبت حکومت محمد رضا شاه سیل کوچ دادن و منتقل کردن اتنیک‌های غیر تورک به آن منطقه آغار شد و با همه اینها امروز نیز اکثریت مردم شهرستان مینودشت تورک هستند و به زبان تورکی صحبت می‌کنند.