ایل کئچدی، باهار اولدو، خبر یوخ گولوموزدن،
گول آچمادی، قووزانمادی سس بولبولوموزدن.
بایرام گونوموز، یاسلى گؤروشلرله کئچر کن،
شادلیق نه اوماق بیز آییمیزدان ایلیمیزدن
تقویم آلابیلمم اله، گؤردوم منه تقویم،
«گؤزداغ» دىکى (تقویمى) ده گئتدى الیمیزدن

شهر تاریخی جرجان ( گورگئن )

این شهر در غرب گنبد کاووس در ترکمن صحرا قرار دارد یک حقیقت خاص از تاریخ ترکمن ها نمایان می گردد که حداقل یک هزار سال ، ترکمن ها با « تمدن » شهری تماس داشته و روابط اقتصادی وسیاسی مهمی با مردم ساکن و شهری داشته اند. در نظر داشتن این حقیقت به هنگام ارزیابی تاریخ آنها اهمیت دارد.

دانلود آهنگ بسیار زیبای گولوم از کریم عباس اوف : اینجا

 

افسانه عمرم آورد خواب .......... عمری که نبود خواب دیدم

در سیل گذشت روزگاران ........... امواج به پیچ و تاب دیدم

از عشق و جوانیم چه پرسی ... من دسته گلی برآب دیدم  

شهریار

ایل قرخلو خراسان

نویسنده : آتا تیمور

ایل قرخلو یا قرقلو (به ترکی : qorxlu eli) یکی از دو شعب بزرگ ایل افشار است. نادر شاه افشار از این ایل می‌باشد.[۱][۲][۳] ایل قرخلو از ایل بزرگ افشار و ایل افشار از ترکمانان است که در زمان حمله مغول‌ها به آسیای میانه، خانه و کاشانه خود را رها ساخته و به سوی آذربایجان حرکت کردند. میرزا مهدی خان استرآبادی، منشی مخصوص نادرشاه در کتاب خود، نادر را از ایل قرقلو می‌داند که تیره‌ای از افشارند را از جنس ترکمان می‌شناسد که مسکن و مأوای قدیم آن‌ها، ترکستان است. همچنین می‌افزاید

خاطرات : دهقان فداکار اسطوره آذربایجانی قصه های کودکی

ریز علی(حمزه علی) خواجوی مشهور به دهقان فداکار در سال ۱۳۰۹ در روستای " قالاچیق " وابسته به شهر میانه در آذربایجان بدنیا آمد.

او در سن ۳۲ سالگی، شب‌هنگام در حالی که در کنار ریل قطار حرکت می‌کرد، متوجّه مسدود شدن مسیر قطار به علت ریزش کوه شد. در آن هنگام برای نجات قطار و مسافران آن، لباس خود را درآودره و آتش زد و به سمت قطار حرکت کرد. این کار نتوانست مسئولین قطار را آگاه سازد و در نهایت با شلیک چند گلوله از تفنگ شکاری خود، توانست باعث توقف قطار شود.

 

شعر اللشدیرمه تورکمن (دست عروس را در دست داماد گذاشتن)

اللشدیرمه اشعار و دعاهای خیری ست که در مراسم عقد کنان، بعد از کجاوه می خوانند. اللشدیرمه یعنی دست عروس را در دست داماد گذاشتن

شعر اللشدیرمه 

ترسه ترجومه‌لر: پهلوی دوروندن باشلایاراق بوگونه قدر ایراندا مکتب لرده بوتون درسلر فارسجا کئچیر، عئینی حالدا ابتدایی درسلیک کیتابلاری فارس چاغالاری (اوشاقلاری) اوٍچون تنظیم اوْلموشدور و تورک چاغالاری (اوشاقلاری) هله بیلمه‌دیکلری بیر دیلی اؤیرنمه‌دن یازیب، اوْخوماق و دانیشماق مجبوریتینده قالمیشدیلار. بیله بیر حالدا، اوْمونیم کلمه‌لر فارسجایا چئویریلنده یانلیش آنلاییشیندا ایشله‌نمه‌سی طبیعی حادیثه‌دیر.  

آشاغیداکی میثاللار همین زوراکی تعلیمات سیستمینه طعنه‌لی بیر اعتیراض کیمی یارانان ترسه ترجومه‌لر‌دیر. 

به من یک کوهِ رود بده!

( منه بیر داغ چای وئر!)

 تو دیوانه را پیشکش، انگورِ مرا چهل!

( صندلینی قاباغا چک، منیم اوٍزومو قیرخ!)

تا کَسی اگر زمین داری، ایست بهزارم! زمستانهایم درد می کند.

(تاکسی یئرین وارسا، دور مینیم! قیشلاریم آغرییر.)

رفتیم خانه عسل- نمکمان، کمی بگیر- نگیر خوردیم!

( گئتدیک بالدوزوم گیله، بیر آز توت ایله آلما یئدیک)

یاشاسین تورک-تورکمن و قزاق ایل لریمیز گولستان دا

 هر استعداد خدا دادی است-اما باید آن را تربیت و تقویت کرد

امیر تیمور شاه : هر استعداد تانگری بئرن دی، اما گره ک اونا  یئتیشه نگ و اونو کاتا ائده نگ. یعنی : هر استعداد خدا دادی است-اما باید آن را تربیت و تقویت کرد

منبع : منم تیمور جهانگشا- نوشته مارسل بریون

تاریخیمیزی یئنیدن اوخویاق 

محمد رضا خیری فام

     من «تاریخ یالاندیر» دئینلرین سؤزونو اینانمیرام. آنجاق تاریخین یالانلارلا دولو  اولدوغونو  اینانیرام . بئله  بیر دورومدا  آراشدیریجیلارلا  تاریخچیلرین گؤرولری چوخ زور و  چتیندیر. اونلار گئرچکلری ، یالان و افسانه لرله  دولو اولان تاریخسل بلگه لردن  سئچیب آییرمالیدیرلار. بونو دا هر کس باجارماز، هر  باجاران ایسه  ائله مز.  چاغداش تاریخیمیزده  ده چوخلو  یالانی چوخ، دوغروسو آز، دیرسیز کیتابلار، هابئله یالانی یاخود یالنیشی آز اولان دیرلی یازی و کیتابلار  یازیلیر. آنجاق اوخوجو دا  آییق- ساییق اولوب هر یازینین دوغرو-دوزگون اولدوغونو اینانمامالیدیر.

دکتر بختیاری ضمن توصیه به حفاظت و پاسداری از زبان ترکی، گفت: لازم است تا ابتدا با کودکان خود به زبان مادری سخن گفته و سپس اقدام به آموزش سایر زبان ها کنیم. این کار علاوه بر جلوگیری از نابودی زبان ترکی، از بروز اختلالات و مشکلات روانی و اجتماعی برای کودکان نیز جلوگیری به عمل می‌آورد.

دنیایا دار باجادان باخان کیشی چٶرچٶکوسو

بوتون وارلیغی و مخصوصاً تاریخی اولدوغو کیمی قبول ائتمک و تانیتدیرماق، ایندیکی و گلن نسلین آیدینلانماسینا سبب اولار. آما اونو دار باخیشیمیزلا و اؤز سلیقه‌میزله گؤستریب بیر بؤلومونو انکار ائتمک آشاغیدا کی حکایتده اولان شخصین ایشینه بنزر :

 

بیر کیشی آیاقلاری اوزون اولان بیر قوشا راستلانیر. باخیر کی ایکی اوزون آیاغین اوستونده بالاجا بیر قوش وار. اؤز-اؤزونه دئییر «بو اگر قوشدور بو اوزون آیاقلاری نه‌دیر». بیر قیچی تاپیب آیاقلارینی یاریدان کسیب دئییر: «هه ! ایندی قوش حدّینه دوشدون با !»یازیق قوش‌دا یارادان جان وئریر

تصویر - مجسمه قارا یوسف قاراقویونلو در آشغابات ترکمنستان

نویسنده : آتاتیمور 

ایل چاپشلو خراسان

ایل چاپشلو یکی از ایل‌های بزرگ ترک درایران است.[۱]این طایفه از تیره‌های بزرگ ایل استاجلو می‌باشد.[۲][۳]چاپشلوها در استقرار حکومت شاه ‌اسماعیل اول[۴]سهم جدّی داشتند. ظاهراً در این زمان، چاپشلوها در آذربایجان بودند و بعدها در خراسان ساکن شدند.[۵]

سران و خانهای چاپشلو بیش از یک سده، در زمره بزرگان دولت صفوی بودند.[۶] اوغلان امت چاپشلو، در آغاز کار اسماعیل جوان در ۹۰۵، در ساروقیه دو ماه میزبان او بود. در ۹۱۱، شاه‌اسماعیل وی را نزد علاءالدوله ذوالقدر، حاکم ناحیه شرقی آناطولی و بخش علیای رود فرات، فرستاد تا او را به اطاعت شاه ‌اسماعیل فراخوانَد. علاءالدوله توجهی نکرد و اوغلان امت را حبس کرد. او دو سال در زندان علاءالدوله بود و سرانجام گریخت و نزد شاه‌اسماعیل بازگشت.