برگی از تاریخ بجنورد : پیشینه محلات بجنورد

 با نگاهی به گذشته ی تاریخی شهرمان بجنورد، دیرینگی و گستره ی فرهنگی غنی درمیان عموم ی طبقات اجتماعی آن روزگاران را متوجه می شویم که هر طایفه و خانواده ای، در محله ای بنای زندگی خانوادگی خود را بنیان نهاده بودند و از گذر همین سابقه ی زیستن در کوی و برزنی، به مرور ابتدا لقب و بعدها، نام خانوادگی افرادی بر پیشانی این مناطق درخشید که تا امروز با توجه به تغییرات فرهنگی پیش آمده در این سال ها، هم چنان بسیاری از شهروندان بجنوردی، این مناطق را با نام های قدیمی شان به یاد می آوردند که از جمله می توان به کوچه های یخچال، شترخانَه (غُسِل خانَه)، ملکش، کاریز، قَرنقِه دالان، برق، تثبیت، وثوق، تیت لِه کیچَه، کَریزلِه کیچَه، صدرآباد و ... اشاره کرد.

«سید محمد رضوی» معروف به حاجى بکتاش ولى نیشابورى، فیلسوف، ولى و انسان‌گراى بزرگ از ترکان خراسان است . 

 «حاجی بکتاش ولی» ( Ḥājī Baktāš Wālī] در انگلیسی= Hajji Bektash Wali)، (در زبان ترکی استانبولی= Hacı Bektaş Veli) )، فیلسوفی انسان گرا و عارفی مسلمان، از ترکان خراسان، که تقریبا در سال های 1209-1271 در آناتولی (ترکیه‌ی کنونی) زندگی می کرده است.

معرفی وحید گریوانی هنرمند سیاه قلم

وحید گریوانی متولد سال 1368 مشهد در خانواده ای هنر دوست است. پس از گذراندن دوره ی دبیرستان و تحصیلات متوسطه باعلاقه ای به نقاشی داشت  دوره تخصصی هنر سیاه قلم را تحت نظر استاد سرشناس کشور جناب استاد محسن مظاهری تهرانی در اصفهان فراگرفت. دارای سوابق متعدد از جمله  :

3 سال استاد یار آموزشگاه چشم انداز در اصفهان،

برگذاری نمایشگاه در دانشگاه اصفهان سال 1392،

برگذاری نمایشگاه در کتابخانه مرکزی اصفهان سال 1394،

برگذاری نمایشگاه گروهی در دانشگاه اصفهان سال 1394

تصویر : داریوش ارجمند و وحید گریوانی

 

نادر شاه افشار، ناپلئون ترکان ایران 

مقدمه : نادرقلی ملقب به تهماسب‌ قلی خان و نادر شاه از ایل ترکان افشار خراسان بود که به پادشاهی ایران رسید و بنیانگذار دودمان افشاریه شد. او دوازده سال (از ۱۱۱۴ تا ۱۱۲۶) بر ایران حکومت کرد. پایتخت وی شهر مشهد بود. او از مشهورترین پادشاهان ترک ایران پس از اسلام است که سر کوب افغان ها و بیرون راندن عثمانی و روسیه از ایران و تجدید استقلال این کشور و نیز فتح هندوستان و ترکستان و جنگهای پیرزومندانه او، اسباب شهرتش گشته است. به او در اروپا لقب «آخرین جهانگشای شرق» و «ناپلئون ترک ایران» داده‌اند.

نادرشاه افشار : بیگلر آغا خوش گلدینگز

نویسنده : بهمن رنجبران

گفته نادرشاه افشار، با احترامی خاص و به زبان محلی و ایلی خود « ترکی افشار» به سردار کلبعلی خان افشار : بیگلر آغا خوش گلدینگز

نادر شاه بعد از فتح هندوستان و مراجعت به خراسان ،در دیدار با دوست و برادر زنش سردار کلبعلی خان کوسه احمد لوی افشار، به ایشان می گوید : بیگلر آقا خوش گلدینگز « بزرگ بیگ ها ، خوش آمدید »آیا دلیلش ترک بودن این دو سردار نیست؟

استاد یارمحمد معبودی دبیر دبیرستان های بجنورد و نوازنده دوتار و عضو گروه تاسیس تاریخ خراسان شمالی

ستاره های درخشان در کهکشان تاریخ و فرهنگ ملل : فارابی

 ترجمه : فرزاد صمدلی

فارابی در جغرافیای ترکستان، در محدوده مرزهای امروز قزاقستان، در روستای وسیچ از توابع شهر اوترار در یکی از سالهای ۸۷۱ و یا ۸۷۲ میلادی متولد شده است

 ابوناصر محمد بن محمد بن تارخان بن اوزلوغ الفارابی التورکی، فیلسوفی ترک است که در تاریخ جهان رد پای بسیار مهمی بر جای نهاده است. اهل علم و حکمت به وی لقب معلم ثانی را داده اند. این در حالی است که فارابی از سوی موسیقی شناسان به عنوان معلم اول معرفی می شود.

براساس نظر عمومی مورخین، فارابی در جغرافیای ترکستان، در محدوده مرزهای امروز قزاقستان، در روستای وسیچ از توابع شهر اوترار در یکی از سالهای ۸۷۱ و یا ۸۷۲ میلادی متولد شده است.

خواجه احمد یسوی

سازمان جهانی یونسکو، سال ۲۰۱۶را به نام " خواجه احمد یسَوی " شاعر تورک نامگذاری کرد.

یکی از چهره‌های برجسته تصوف و عرفان در آسیای مرکزی است که طریقت خاصی به نام " یسویه " را تاسیس کرد. مرقد این عارف بزرگ که از او به عنوان " سلطان العارفین " یاد کرده‌اند، در شهر «یسه» در قزاقستان است. تولد احمد یسوی حدوداً به قرن پنجم برمی‌گردد. در دائرة المعارف بزرگ شوروی تاریخ تولد وی در حدود 1105 میلادی یا 484 هجری شمسی ذکر شده است.

برخی از عرفا گفته اند: شناخت ترکستان، بدون شناخت خواجه احمد یسوی میسر نخواهد شد. او خدمت زیادی به زبان ترکی کرده و جزو اولین کسانی بوده که زبان مادری خود یعنی ترکی را به زبان تصوف رسانده است. همچنین گفته شده که وی با اشارت غیبی رسول گرامی اسلام (ص) رشد کرده است.

در بحبوحه فرا رسیدن سده هشتم هجری که شاهد اوج تکامل فنی غزل در آذربایجان هستیم، طلیعه ظهور غزل ترکی نیز دیده می‌شود. شاعرانی مثل عزالدین حسن اوغلو قاضی برهان‌الدین و نسیمی از پیشاهنگان این حرکت هستند.

عزالدین حسن اوغلو اسفراینی:

اولین غزلی که به زبان ترکی آذربایجانی در دست داریم شعریست با مطلع زیر که متعلق به عیزالدین حسن اوغلو می‌باشد :

"دلم را دلبری ماهرو ربود"

آپاردى کؤنلومو بیر خوش قمر اوز٫ جانفزا دیلبر٫

نه دیلبر!؟ دیلبر-ى شاهید٫ نه شاهید!؟ شاهید-ى سرور.

Apardı könlümü bir xoş qəmər üz, canfəza dilbər

Nə dilbər!? dilbər-i şahid, nə şahid!? şahid-i sərvər

 

سازمان جهانی یونسکو، سال ۲۰۱۶را به نام "خواجه احمد یسَوی" شاعر تورک نامگذاری کرد.

  سازمان جهانی یونسکو زیر نظر سازمان ملل متحد، سال ۲۰۱۶را به نام استاد خواجه " احمد یسَوی " شاعر تورک قزاقستان نامگذاری کرد.

سازمان یونسکو همچنین درخواست کمیسیون ملی تورک مبنی بر گرامی داشت یاد و خاطره خواجه " احمد یسَوی" در ۸۵۰ امین سالگرد درگذشت این شاعر تورک قزاقستان در نقاط مختلف جهان را پذیرفته است.

خوراسان تورکچه سینده چالیشمالار 

یازار : پروفسور دوکتور سلطان تولو

چئورن : اسماعیل سالاریان  

خوراسان تورکچه سینده چالیشمالار ایلک دفعه ده پروفسور دورفر باشچی لیغیندا 1969 جو ایلده بیر آراشدیرما گزیسی باشلادی، بونو 1973 جو ایلده یئنی بیر آراشدیرما گزیسی تعقیب ائتدی. بو سفرلرین نتیجه سیتده، ضبط کاست لری توپلامالار اساسیندا، ایلکین، دورفرین خوراسان تورکچه سی آدلی مقاله سی یاینلاندی. بوندان سونرا، ف.بوزقورد، فازسی و سایر، سلطان تولونون خوراسان تورکچه سی نین آغیزلاری اوستونده دوکتور پایان نامه سی یایلدی. 1972 جی ایلده گئدن آراشدیرما گزیسی نده بیر چوخ فولکلوریک ماتریال توپلاندی. بونلار آراسیندا کلات، اسفراین اصلی کرم حکایه سی توپلاندی. ان ماراقلی و اوزون حکایه لردن بیری ده قوچاندان توپلانان شاه اسماعیل متنی دیر.

بخشی حاج قربان سلیمانی استاد بی همتای دوتار ایران

منبع : برگرفته از روزنامه حیات نو

حاج قربان سلیمانی، استاد مسلم و قدیمی‌ترین «بخشی» و آخرین روایتگر از نسل بخشی‌های بزرگ خراسان بود که نفس گرمی ‌داشت و روح علا‌قمندان به موسیقی را جلا می‌داد. حاج قربان سلیمانی موسیقیدان کشاورز، خواننده و نوازنده دوتار، در روستای علی آباد در شمال قوچان به دنیا آمد. او با اینکه بیش از هشتاد سال سن داشت در مزرعه خود در این روستا به کار مشغول بود و هرگز پایتخت نشین نشد. از آنجا که نوازندگی دوتار در خانواده او موروثی بوده است، او هم از سن ۷ سالگی دوتار را به دست گرفت و نزد پدرش کربلا‌یی رمضان که نخستین استادش بود و از نوازندگان صاحب نام دوتار شمال خراسان به شمار می‌رفت، به یادگیری این ساز پرداخت.

 

باخشی حاجی­ قوربان سلیمانی وفات ایل دٶنومو

خوراسان تورک­لرینین بؤیوک باخشی اوزانی : حاجی قوربان قوچانین علی ­آباد کندینده 1299 ایل ده آنادان اولموش و عؤمور بویو اوردا اکینچیلییه مشغول اولموشدور.

" حاجی قوربان " 30/10/1386 چاغدا اؤز کؤشنینده باسدیریلدی. آللاه اونا غنی غنی رحمت ائله­ سین. 

آدرس دانلود فیلمی از هنرنمایی ایشان : اینجا

زندگانی حاجی بکتاش ولی

دکتر حسین محمدزاده صدیق

  بکتاش ولی خراسانی که بعد از وفاتش در سال 669 هـ . (1271 م.) به حاجی بکتاش ولی معروف شد، در روزگار خویش از شهرت چندانی برخوردار نبوده است، به گونه‌ای که، نامش در هیچ یک از منابع زندگی‌گزاری آن روزگار نیامده است.

 ظاهراً وی در جوانی به جنبش باطنی‌ گرایان بابائیه در عصر سلاجقه‌ی روم در قرن هفتم پیوسته و به تدریج مریدان و علاقه‌مندان شیعی و علوی را دور خود جمع کرده و طریقتی بنا نهاده است که پس از فوتش با نام بکتاشیه معروف شده است.