میدان مختومقلی فراقی -بندر ترکمن-ایران

جستاری در ضرب المثل های ترکی قوچان۳.

قایناق:نشریه اترک٬ویژه نامه قوچان شناسی۲.

توپلایان:علیرضا جنتی سراب.

حاضیرلایان:آلتین قوچانلی.

حرف ب :
بلینه ارقمچی (arghamchi- اقرمچی) یتیشمی دئ : طناب به دور کمرش نمی رسد (افراد نوکیسه و تازه سرمایه داری که طناب به دور کمر شان نمی رسد)/

باشیمی دگیرماندا آغارتمام (آغارتموام ٬آغارتمب بن) : موهای سرم را در آسیاب سفید نکردم(گوشزد کردن تجربه شخص به دیگران)/

بیر دفه کسیلن٬ ایکی دفه کسیلمی دئ : یکبار ذبح شده دوباره ذبح نمی گردد (فرد یا افرادی که در راستای پرداخت حق یکبار مورد بازخواست قرار می گیرند)/

بو سئزلر (سؤزلر) فاطمیه تاممان اولمی دئ : این حرف ها برای فاطمه تنبان نخواهد شد (این حرفها دردی را درمان نمی کند)/

خوراسان خالق بایاتیلاری 4

بایاتی فالی

تورکلرده فالا باخماق قدیم تاریخه مالیکدیر، اونون یازییا آلینمیش ان اسگی نومونه سی ایرق بیتیکدیر. یارپاق اوسته اورخون حرفلریله یازیلمیش بواثر بو گون چینده ساخلانیلیر. شاعیرانه نثری اولان بو فاللار بلکه ده سونرالار تدریج ایله بوگونکو بایاتیلاریمیزا چئوریلمیشدیر.

میر علی سیدنیا خوراسان تورکلرینده موتداویل اولان بایاتی فالینی بئله ایضاح ائدیر :

دَرَگزده بایراما یاخین سمنی پیشیررلر. سمنی پیشیرن ائوده قیزلار ییغیلار باشی گن بیر کوزه نی سویلا دولدورار، اونون ایچینه نیشان اولاراق، کیمی اوزوک کیمی تئل سانجاغی کیمی مینجیق، کیمی س ّ که سالارلار. بیر قیز چاغاسی ( اوشاغی) کوزه نین باشیندا ایلشر، دونیا گورموش قادینلاردان بیری باشلار بایاتی اوخوماغا، هر بایاتی اوخوناندا قیز نیشانلاردان بیرین چیخارار، او نیشان کیمین اولورسا بایاتی اونون وصف حالیدیر.میثال اوچون:

قرنفیل اویوم-اویوم

دریم قوینووا قویوم

یاغیش یاغار، یئر دویماز

من سندن نئجه دویوم.

معناسی بودور کی ایکی سئون عاشیق بیر-بیریندن آیریلانماز.

اون آلتینجی گونون دوعاسی

    اللهمّ وَفّقْنی فیهِ لِموافَقَةِ الأبْرارِ وجَنّبْنی فیهِ مُرافَقَةِ الأشْرارِ وأوِنی فیهِ بِرَحْمَتِکَ الى دارِ القَرارِبالهِیّتَکِ یا إلَهَ العالَمین.

    آللاهیم! بو گون منی یاخشی اینسانلارلا یول‌بیر اولماغا باشاریلی قیل و کؤتو اینسانلارین یانداشلیغیندان اوزاقلاشدیر و رحمتینله بیله‌مه (ابدی) یئرلشیم ائوینده یئر وئر. تانری‌لیغینین حاققینا ای دونیالارین تانریسی.

بیر سازیم وار بیر آتیم،  بیر آدیم وار بیر یاریم.

بیلیرم آت قاچاجاق!،      منه بیر آد قالاجاق

بیلیرم گول کیمی یاریم سولاجاق!، منه بیر ساز قالاجاق.

سازا یازدیم آدیمی، کوکه سالدیم سازیمی

دیللننده  بیله لر،        آدیمی ، هر زادیمی.

بیر سازیم وار بیر آدیم، بیر آدیم وار بیر سازیم.

شهریار

راستی این همه کوشش در جهت از قبر در آوردن نعش پوسیده ” زبان آذری ” به  چه سیاست هائی جز تداوم ستم ملی کمک می کند؟ اگر هم روزی، روزگاری، اهالی آذربایجان به زبان ”  آذری ” کسروی ها و احسان یار شاطرها محاوره  می کردند، اکنون دیگر از آن دوران از خاطره ها فراوش شده، خبری نیست. اهالی آذربایجان صد ها سال است به زبان ترکی حرف  می زنند. در این زبان نغمه سرائی می کنند، شعر می سرایند، داستان می نویسند، افکار خود را در این زبان بیان می دارند، مادران در این زبان در گاهواره به اطفال خردسال خود لالائی می گویند. این زبان، زبان دیرین خلق آذربایجان است که ۹۰ سال تمام است در ایران، فرا گرفتن آنرا قدغن کرده اند. اهالی آذربایجان، برخلاف نظر کسروی که  در نوشته هایش همه جا به علاقه  وافرشان برای نوشتن و تکلم  به زبان فارسی اشاره می کند، در عین علاقه مند بودن به زبان مادری خود، زبان فارسی را نیز یاد می گیرند .  

بهنوش بختیاری متولد تهران بازیگر و منشی صحنه ایرانی است

داش قلب لی اینسانلاری نئیلیردین الهی؟

بیزده ک بو سویوق قانلاری نئیلیردین الهی؟

(انسانهای سنگدل را برای چه وچرا آفریدی الهی؟

خونسردهائی مثل ما را برای چی آفریدی الهی ؟)

آرتدیقجا حیاسیزلیق، اولور ائل متحمل

هر ظلمه دؤزه ن جان لاری نئیلیردین الهی ؟

( هر قدربر بی حیائی افزوده می شود : ملت تحمل می کند
جانهای متحمل به هر ستمی را، برای چه آفریدی الهی ؟)

رستوران‌های اجاق باشی [به فارسی= رستوران‌های سر اجاقی] نوعی رستوران‌های ترکیه‌ای است که با همین نام اصلی‌اش (اجاق باشی) طی سال های اخیر در شهر تهران جایی برای خود باز کرده است.

ویژگی منحصر به فرد اجاق باشی، همانطور که از اسمش پیداست، طبخ کباب مورد علاقه بدون واسطه و توسط خود بر سر اجاقی است که در وسط میز سرو، قرار گرفته شده است. نحوه طبخ غذا به این صورت است که مهمانان ابتدا با انتخاب و سفارش نوع گوشت (مرغ، ماهی، گوسفند، بره و...) آماده طبخ شده که مهماندار بر سر میزشان می‌آورد، توسط خود مهمانان شروع به طبخ بر روی اجاق گاز مخصوص کباب پزی که در وسط میز تعبیه شده و هواکش قوی‌ایی بر بالای اجاق قرار گرفته شده، می‌گردد و در حین طبخ، بوی کباب مورد علاقه، بازشدن اشتهای فرد، توأم با دست پخت خود، بر لذت خوردن کباب لذیذ همراه با نان یا برنج و دیگر مخلفاتش می‌افزاید.

ضرب المثل های ترکی قوچان (قوچان تورکلرینین آتالار سؤزو)

بخش دوم. با حرف الف. نشریه اترک. ویژه نامه قوچان شناسی ۲.

توپلایان : علیرضا جنتی سراب.

حاضیرلایان : آلتین قوچانلی./

اشیکینی یئل آچه دئ٬ شمال باغلی دئ (درش را هوا باز می کند و باد می بندد---کسی که هیچ مهمانی وارد خانه اش نمی شود)/

ال الی یو دئ ٬ال دولانئر (توی یئر) اؤزو یویه دئ : دست دست را می شوید و دست هم برمی گردد صورت را می شوید. همیاری انسانها/

ائله قازانه ٬بئله بیر چغندر لازیم دئر : برای چنین دیگی چنین چغندری لازم است (در مورد افراد نابهنجاری که در حوادث و جریانات از پس هم بر می آیند)/

حاضیرلایان : آلتین قوچانلی

 چهارشنبه ۱۰ تیر ۱۳۹۴  ۱۶:۲۲ altin.ghochanli

عنوان مقاله : جستاری در ضرب المثلهای ترکی قوچان

(قوچان تورکلرینین آتالار سؤزی.توپلایان:علیرضا جنتی سراب.

نمونه ضرب المثل های ترکی در روستای ساراب در ۹کیلومتری قوچان. روستای پدری آقای جنتی.

منبع : نشریه اترک.‌ ویژه نامه قوچان شناسی۲ صفحات ۱۳۰الی ۱۳۴.

شروع با حرف الف :

آتی آتین یانینده باغلیی٬ رنگینی کیته رمه سین٬ هنگینی کیته ره ر : (اسب را کنار اسب ببندی٬ اگر رنگش را نگیرد٬ آهنگش را می گیرد/

خسیس آدامین ایکی جیبی باردو٬ ایکی سی ده یئرتیق دئ: آدم خسیس دو تا جیب دارد و هر دویش پاره است./

آیه دی دئ چیخمه کی من بارمن(بارم) : به ماه می گوید طلوع نکن که من هستم/

 

     اون بئشینجی گونون دوعاسی

    اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ طاعَةَ الخاشِعین واشْرَحْ فیهِ صَدْری بإنابَةِ المُخْبتینَ بأمانِکَ یا أمانَ الخائِفین.

    آللاهیم! بو گون آلچاق کؤنوللولرین طاعتینی منه پای وئر و آچیق اورک اینسانلار کیمی دؤنوش یاپماغا کونلومو گئنیشلت، آمانی‌نین حاققینا ای قورخانلارین گووه‌نی.

 شماره یک برای من از : ماهر زین (زیرنویس : ترکی خراسانی)
این کلیب رو ایشون برای انه (اجه-آنا) خونده بسیار زیبا و احساسی
تقدیم بولسون تام انه لریمیزه : بوردا

میلیون‌ها انسان در وطن خود غریبانه زیستند

     احوال خانواده‌ای فارسی‌زبان در کشوری بیگانه

    خانواده‌ای فارسی‌زبان را تصور کنید که بنابه دلایلی مجبور می‌شوند تا به شهری دور افتاده در کشوری اسپانیایی‌زبان مهاجرت کنند و در آنجا ساکن شوند. به نظر شما مهم‌ترین مشکلی که با آن مواجه می‌شوند چه چیزی است؟

     مهم‌ترین معضلی که زندگی جدید آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد مسئلۀ ناآشنایی با زبان اسپانیایی است. یعنی ارتباط این خانواده با محیط اطرافشان تا زمانی که زبان اسپانیایی را نیاموخته‌باشند ناممکن می‌شود؛ فرزندشان در مدرسه نمی‌تواند درس معلم را متوجه شود و به احتمال زیاد نخواهد توانست نمرۀ قبولی کسب کند (چون معلم به زبانی درس را توضیح می‌دهد که به کل برای کودک نامفهوم است)؛ و همچنین کارهای اداری این خانواده با مشکل مواجه خواهد شد. این خانواده به معنای واقعی در آن کشور احساس غریبگی خواهند کرد؛ و چون زبان فارسی در آن کشور کاربردی ندارد، نسل‌های بعدی آن خانواده به احتمال زیاد زبان فارسی را فراموش کرده و اسپانیایی‌زبان خواهند شد.