ادبیات زبان ترکی آذربایجانی

دیل ...

***عقیل آذردخت****

دیل وارلیق هویتدی بونی دویمالییق بیز

ناموسدی بلی, ناموسا جان وئر‌ملییق بیز

رنگین دئیشیب دیل ساتانین ارزشی اولماز

بنزر کسیلن بیر خولا دای کؤک سالا بیلمز

هر کیمسه دیلین آتسا دینینده آتاجاقدیر

ناموسسوز اولوب خوار اولاجاقدیر , باتاجاقدیر

دیل ناموسوم ائل غیرتیم اولکم شرفیمدیر

هر تک تکینه وئرمگه جانیم هدفیمدیر

آموزش میوه ها- ترکی- برای کودکان

نکات کلیدی این محصول آموزشی:

 - آموزش تصویر میوه ها, نام آنها و همینطور شکل نوشتاری آنها

 - محیطی بسیار ساده با استفاده ی آسان برای سنین پایین

 - مناسب برای سنین2 تا 8 سال

حتما دانلود کنید : از اینجا

 

برای خاموشی فتیله فاجعه چه باید کرد؟

اصغر زارع کهنمویی:

مقصر اصلی، هرگز تهیه‌کننده، کارگردان، مسئول و جانشین بخش، ناظران و مدیران مرتبط نیستند، مقصر اصلی تفکری است که یک قرن پیش، کارگزاران فرهنگی پهلوی به مدد سیاست ‌مداران و شرق ‌شناسان غربی بنیانش نهادند و با بنیاد گذاری مکتبی غیر انسانی، ایران را پرآشوب کردند؛ مکتبی که ایران را مساوی فارس می‌خواند و غیر فارس‌ها را دیگری‌هایی می‌داند که باید به خودی تبدیل شوند.

متفاوت بودن فعالیت مغز حین تکلم به زبان مادری

فعالیت مغز انسان هنگام تکلم به زبان مادری و زبان های دیگر تفاوت دارد. محققان ایتالیایی در مشاهدات خود، که بیش از یک سال طول کشیده، بر روی ۱۵ مترجم ایتالیایی اتحادیه اروپا صورت گرفته است. این محققان کشف کرده اند، مغز انسان هر کدام از زبان هایی را که در اوایل دوران کودکی و دیرتر در سنین بالاتر آموخته است به روش متفاوتی وارد می کند و به خاطر می آورد.

21اینجی یوز ایلده ییز، بیز میللتیمیزه ایهانت اولماسین دئیه یالوارمالییز!!

2006 اینجی ایلین یارالاری ساغالمامیش کن ایرانین راسیزم و شوونیزملری یئنه بیر فاشیسم ایشله مینه گیریشدی.

بونلارین تورکلرین دیل و مدنیت لریندن سوغودمایا و حساسیتلری قالدیرماچالیشیرلار، بویله ایهانتین ائشیتمه سینه اویرشدیریللر.

خلق لره سحردن گئجه یه دک اخلاق درسی وئرمک ده اولان مئدیا، ایران درگی سیندن مین قات پیسینی آبان آیی نین 15 ده، اوشاقلار وئرلیشینده دئدی.

او وئرلیش ده گئدن بوتون دیالوگ لارین آپ – آچیق بیر مئساژ اولدوغو بلیرلی ایدی. تورک لری بوتون اویقارسیز لیقلارینا قارشین یئنه بیر اونلارلا یاشاماغی اویره دیریردیین پروگرام، ندن بیر فارس اوشاقلارینا بیر تورک پروگرام حاضیرلاسین کی کیتاب، درگی لرده میللته ایهانت یئتیمه یه رک، بیر ایسلامی مئدیایا دا ال قویوبدولار.

ادبیات ترکی خراسانی :

وجود قدیمترین غزل های ترکی آذربایجانی کشف شده منسوب به حسن اوغلو اسفراینی از اسفراین مربوط به حدود هشتصد سال پیش و دیوان لغت الترک محمود کاشغری، کتب ترکی امیر علیشیر نوایی، دیوان کبیر ترکی مولانا و غزلیات خواجه دهانی خراسانی و  دده الیاس خراسانی و اشعار کتیبه های نادر شاه در کلات نادری و ایوان حرم امام علی (ع) و .... از آن جمله اند.

حاجی بکتاش والی، و خواجه احمد یسوی، محمود کاشغری، یوسف خاص حاجب، امیر علیشیر نوایی، فارابی، بابر، فرغانی، قوشچی، حسن اوغلو اسفراینی، مولونا بلخی، علی خوارزمی، ابوریحان بیرونی، ابن سینا و و خیلی های دیگر ...، از مفاخر ترک های خراسان هستند.

 

نگاهی کوتاه به فونتیک حرف "خ" در زبان تورکی

تهیه و تنظیم: فیروز یوسفی

در الفبای امروزی لاتین تورکی ، نشانه X حرف "«خ» را نشان می‌دهد و در تورکی گویش استانبولی (ترکیه)، نشانه H معادل واج‌های «ه، ح و خ» است. در تورکی باستان، آوای «خ» وجود نداشته است، اما در الفبای زبان‌های سغدی، اویغوری، مانوی و براهمی برای نوشتن واژه‌های دخیلی که دارای این آوا بوده‌اند، حرف «خ» به کار رفته است، در تورکی قاراخانی، خوارزمی و چغتایی نیز که به الفبای عربی نوشته می‌شدندــ وضع به همین منوال بوده است، در برخی لهجه‌های قدیم تورکی، «خ» گونه‌ای تغییریافته از آوای _ق_ یا _غ_ بوده، مثلا در اویغوری، قاغان به خاقان بدل شده است.

دستور مظفرالدین ‌شاه برای تدریس زبان ترکی در مدارس آزربایجان و اعتناء بایسته به تعلم آن

مئهران باهارلی

شاه ایران مظفرالدین‌ شاه قاجار در راه بازگشت از سفر اول خود به خارج در سال ١٩٠٠ (١٢٧٩ شمسی)، به محض ترک استانبول، در حالیکه هنوز در راه ایران بود، با فرستادن یک تلگراف به وزارت معارف ایران، امر به "تدریس زبان ترکی در مدارس آزربایجان" داده و "اعتناء به تعلم زبان ترکی در مدارس" را خواستار شد. مظفرالدین ‌شاه در تلگراف خود دو دلیل برای لزوم تدریس زبان ترکی در مدارس آزربایجان ذکر می‌کند: نخست اینکه مردم این خطه از دیرباز به زبان شیرین ترکی تکلم می‌کنند. دوم اینکه این امر لازمه مودت و دوستی در حال گسترش و تقویت‌شونده میان دولتین قاجاری و عثمانی است. خبر این تلگراف در روزنامه‌های آن دوره استانبول، از جمله روزنامه ترجمان حقیقت به تاریخ ٥ رجب ١٣١٨ قمری (٢٩ اکتبر ١٩٠٠ میلادی) منعکس شده است. (محقق ترک ترکیه‌ای لونت گوندوز که عکس خبر مزبور روزنامه ترجمان حقیقت را منتشر کرده می‌گوید اسماعیل حامی دانشمند از روشنفکران و ادبای عثمانی نیز، در اثر خود بنام کرونولوژی، ماده ٥ رجب ١٣١٨ خبر روزنامه ترجمان حقیقت را ذکر کرده است). در زیر متن خبر مزبور روزنامه ترجمان حقیقت به زبان ترکی –با حفظ رسم الخط اصلی- و ترجمه آن به فارسی را آورده‌ام. 

تکیه کلام در زبان ترکی

در کلمات چند هجایی تمام هجا ها به یک صورت تلفظ نمی شوند بلکه یکی از هجا ها نبست به بقیه هجا ها محکم تر تلفظ می شود . مثلا در کلمه " آزادلیق" هجای سوم یعنی " لیق" نسبت به بقیه محکم تر تلفظ می شود .

دیلیمیزین آدی :

دیلیمیزین آدی آذری، آذربایجانجا، آذربایجان دیلی و آذربایجان تورکجه‌سی دئییل؛ تورکی و یا تورکجه‌دیر.

 نام زبانمان آذری، آذربایجانی، زبان آذربایجان و یا ترکی آذربایجانی نیست؛ ترکی است

کاربرد زبان ترکی توسط سفارتخانه‌های دولتهای خارجی در ایران قاجاری

 

تقلید زبانی؛ بایدها و نبایدها

تقلید با زندگی انسان عجین شده است، آنچنان که می توان از تقلید از والدین و دوستان تا تقلید از طبیعت که اساس علم است نام برد. زبان نیز از این موضوع مبرا نیست و هر زبانی برای کامل‌تر و به روزتر شدن و شناخت پدیده‌های جدید ناچار از تقلید از زبانهای دیگر است. تقلید زبانی تا جایی که یک روند منطقی را طی کرده و باعث جدایی زبان گفتاری و نوشتاری، آسیب به ساختار و زبان گیرنده و نافهم شدن زبان نوشتاری برای گویندگان و خوانندگان آن زبان و به طبع آن دوری آنها از آن نگردد معقول و پسندیده است. در رابطه با تقلید زبانی در ترکی آذربایجانی رایج در ایران چندین رویکرد و روش وجود دارد که به برسی و واکاوی آنها خواهیم پرداخت: 

من زنده ام، پس زبان من هم زنده است. من عاشق مادرم هستم، پس عاشق زبان او هم خواهم بود

من افتخاراتم را می ستایم، پس روی افتخار آفرینان (پادشاهان-دانشمندان) هم تعصب دارم. زبان مادری، فولکور من باید بماند و خواهد ماند.

محرم‏لیک و آنا دیلیمیز

ایراندا بو گونه قدر دوام ‏ائدن تاپان مرکزی حکومتین تملچی‏سی بؤیوک حکمدار شاه اسماعیل ختایی‏نین رسمی اعلان ائتدیگی تورک دیلی و شیعه مذهبی او زاماندان بری آذربایجان تورپاقلاریندا بیری - بیریندن آیریلمایان ایکی بؤیوک گئرچک (واقعیت) اولوبلار آذربایجان ادبیاتیندا بیرینجی مرثیه یازان شاعر ایسه شاه اسماعیلین معاصری اولان مولانا محمد فضولی اولموشدور و اوندان بری بؤیوک و نهنگ نوحه‏چی شاعرلر ایله اوزلشیریک و دئیه بیلریک ادبیاتیمیزدا مرثیه و نوحه یازمایان شاعرلریمیز چوخ آز اولوبلار حتی صرفاً ساتیریک شعرلری ایله تانیلان و شرق دونیاسیندا ساتیریک شعرین تملچی‏سی اولان میرزه علی اکبر صابر کیمی بیر شاعرین ده اثرلرینده نوحه و مرثیه گؤرمک ممکن‏دیر آنجاق بو آرادا بیر تعداد شاعرلریمیز ده اولوبلار کی اؤز یارادیجی‏لیقلارین تمامیله مرثیه شعرینه و عاشورا حادثه‏سینه حصر ائدیبلر بو سیرا شاعرلردن دخیل مراغه‏ای، قمری دربندی، دلریش و باشقالارین آدین چکمک اولار حاج رضا صراف و راجی تبریزی کیمی بیر شاعرلرین دیوانلارینین یاریسین نوحه و مرثیه شعرلری تشکیل ائدیر.