بخش هایی از نشریه اترک  

یازار : آلتین قوچانلی altin.ghochanli

1- آرمینوس وامبری در سفرنامه خود اطلاعات مؤثری در باره مقام و منزلت بخشی های ترکستان در سلسله مراتب اجتماعی به دست داده می گوید : نه در خقند٬(با ضمه خ) و نه در بخارا و نه در کشگر ذوق موسیقی و اشعار ملی که با حرارت بیشتری در بین ایلات آسیای میانه پدید آمده است مانند پایتخت خوارزم این طور دست نخورده باقی و محفوظ مانده است٬ نوازندگان دوتار و قوپوز که از خیوه می آیند در تمام ترکستان مورد احترام و تکریم فوق العاده می باشند٬ هیچ کس نیست که نام نوایی اولین شاعر ازبک را نداند./ سیاحت درویشی دروغین٬ آرمینوس وامبری٬ ترجمه فتحعلی خواجه نوریان٬ نشر علمی فرهنگی ٬ص۴۴۱٬ سال ۱۳۷۴. نقل از مقاله بخشی کیست؟ استاد هوشنگ جاوید ص ۱۵۴ نشریه اترک ویژه نامه قوچان شناسی۲. 

“ یاغیش ” سؤزجویون بیر دوشونون.

ایلک شئی گؤیدن گلن تانری برکتی گلیر اینسانین آغلینا. داها درین دوشونسک، آنلامینین داها دا گئنیش اودوغونو آنلاماق چوخ دا چتین دییل.

بو سؤزجوک اگر آد اولاراق ابشلنسه، فارسجادا “ باران ” و یا اینگلیسجه‌ده “ rain ” اولان سؤزجوک‌لرین آنلامین داشیار. آمما اگر فعل اولسا نئجه؟!

یاغماق یانی یوخاریدان یا اوست‌دن آلتا دوشمک.

“ آغیش ” یعنی یئردن یوخاری قالخماق.

الله - الله, دئیین, بازیلر,

بازیلر, دئیین, شاه منم 

قارشو گلین, سجده قیلین

بازیلر, دئیین, شاه منم 

ئوچماقدا توتی قوشویام

آبیر لشکر ار باشییام 

من صوفیلر یولداشییام

بازیلر, دئیین, شاه منم

حکایت تاریخ آذربایجان

از همان نخستین سال هاى پیدایش کتیبه ها و خطوط باستانى در دوره هاى" سومرى، آراتتا، اورارتو و اقوام سامى " نام و یاد آذربایجان به کرّات دیده مى شود. دوره هاى باشکوه اورارتویى و ماننایى با قلعه ها و تپه هاى فراوان باستانى محل ارزشمندى براى مطالعات تاریخ باستان آذربایجان مى باشد. شرح حملات ملل مجاور آذربایجان به منابع معدن آن به کرّات در نقوش سنگى و لوحهاى گلى نوشته شده است. با حمله ى اسکندر به شرق، تنها آذربایجان به تصرف یونانى ها در نیامد بنابراین آذربایجان با همین مرزهاى تاریخى فعلیش و با نام پرشکوه " آذربایجان " از 2300 سال قبل به حیات خود ادامه می دهد.

دومبالان یا دنبلان آذربایجان بؤلکه سیندا بیر نوع یا بیر جور گؤبه لک دیر! کی حاوی پروتئین و خاصیت درمانی سی وار و سرطان پروستات اوچون یاخچی بیر مرحمدی و همچنین بدنین سیستم ایمنیسین انواع عفوتت چرکی قاباقیندا مقاوم ائیلیر. آللاه بو گوزل نعمتلرین اوچون سنه مین شوکور

این آبشار در 3 کیلومتری روستای قدیمی اخلمد جریان دارد.

آبشار اخلمد نام آبشاری است در استان خراسان رضوی و در شهرستان چناران می باشد. اخلمد که از گردشگاه های طبیعی اطراف مشهد می باشد و قدمتی چند هزار ساله دارد، در دره ای در میان کوه بینالود واقع شده است که در ابتدای دره، انواع گل‌ها و گیاهان زیبا و درختان انبوه به همراه باغات فراوان میوه به چشم می‌خورد و پس از طی مسیری  حدودا 3 کیلومتری آبشار اول که دارای 23 متر ارتفاع است مشاهده می شود و با گذر از میان این آبشار و در یک کیلومتری آن، آبشار اصلی اخلمد با ارتفاعی حدودا 40 متری مشاهده می شود و آبشار سوم و چهارم نیز در بالای این آبشارها قرار دارد.

خوراسان چاغالارین آشیق اویونو (بازی آشیق(

آشیق حیوانین آرخا قیچیندا اولان بیر تیکه سوموک‌دور. آشیغین آلتی اوزو وار، ایکی اوزو یاستی‌دیر، ایکی اوزو دیک، ایکی اوزو لاپ دیک.

آشیق اویونو بوگون ده خصوصاً خوراسان تورک اؤلکه‌لری‌نین کندلرینده، بالاجا قصبه‌لرینده، حتی شهرلرینده داها دوغروسو یئنی اویونلارین تانینمادیغی هر یئرده اوینانماقدادیر.

ویدئو دو تار ترکی خراسان گؤزلرین

تار چالان و یئرلمه اوخویان : مرحوم شیخ حسن بخشی زیارتی

این آهنگ ترکی خراسانی توسط مرحوم شیخ حسن بخشی زیارتی ترک زبان خونده شده است. مرحوم شیخ حسن بخشی زیارتی استاد بی همتای دوتار خراسان بودند .ایشان در نود سالگی از دنیا رفتند. روحشان شاد.

آدرس دانلود : اینجا

نویسنده : غلامرضا غلامی قوشچی

به علت سابقه طولانی زبان ترکی در کشور ایران که به دوران سومریان منتهی می شود و به واسطه حکومتهای پروترک و ترک تباری چون «سومریان, اورارتوها, هوریان, مادها, اشکانیان, کیمریان, سکاها, غزنویان, خوارزمشاهیان, سلجوقیان, آق قویونلوها, قره قویونلوها, اتابکان, ابلخانیان, تیموریان, صفویان, افشاریان و قاجارها » و غنای گرامری, تمام زبانهایی که در همسایگی با زبان ترکی بودند, کلمات و لغات زیادی را از این زبان گرفته اند. « زبانهایی مثل فارسی, کردی, ارمنی از آن جمله اند»

معنای واژه بخشی : واژه بخشی یا باخشی ( Bagşy) کلمه ای ترکی از ریشه باغیش " باغیشی " است، بمعنای کسی که بخششی از طرف کسی دارد. اعتقاد مردم براین است که از طرف خداوند فضائلی بر ایشانرسیده است. 

بَخشی در ترکی و ترکمنی، لقبی است که به برخی از نوازندگان دو تار در شمال خراسان و ترکمن‌ صحرا داده می‌شود. بخشی‌ها نوازندگان دوتار، آوازخوان، داستانگو، سراینده و سازندهٔ ساز (دوتار) هستند. اصلی‌ترین مراکز بخشی‌ها بجنورد، شیروان، درگز و قوچان است.

 بخشی‌ها روایت گران فرهنگ شفاهی این منطقه از ایران هستند و از احترام و جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. بخشی ها به بداهه‌ نوازی و بداهه‌ گویی معروف بوده‌اند و توانایی نوازندگی و خوانندگی در مدت زمان طولانی را دارند. از قدیم بخشی‌ها معمولاً در مجلس‌های عروسی و شادی‌ها به هنرمندی می‌پرداختند.

مقاله یازان  : دکتر یوسف متولی حقیقی.

قایناق : نشریه اترک ٬ویژه نامه قوچان شناسی۲ صفحه ۱۶۲.

مقام گرایلی : مقام گرایلی در اسفراین به زارنجی٬ در قوچان به گرایلی و در ترکمن صحرا به کج فلک مشهور است و در بین ترک ها٬ کردها و ترکمن های شمال خراسان با اندک تفاوتی نواخته می شود.

عنوان این آهنگ منسوب به ترک های گرایلی است که در آستانه ی یورش مغولان به مناطقی از قوچان کوچیده بودند. به احتمال زیاد زمینه های پیدایی این آهنگ با سنت های اجتماعی ترکان گرایلی ساکن در قوچان در پیوند است. خوانده شدن کلام این مقام به زبان ترکی نیز می تواند تا اندازه ای موید این فرضیه باشد.

اشاره : قسمت کوچکی از مصاحبه نشریه اترک٬ ویژه نامه قوچان شناسی شماره 2 با بخشی علیرضا سلیمانی فرزند بخشی بزرگ ترکان خراسان مرحوم حاج قربان سلیمانی. که همیشه بر اصالت ترکی خود و هنر و لباس خود احترام می گذاشتند و تأکید می کردند در این پست آورده ایم امید مورد توجه قرار گیرد.

مبعث بایرام گونی بوتون دوشونجه لی اینسانلارا و موسولمانلارا قوتلو اولسون

تؤرک دیلینی اؤیره نین، چونکو اونلارین حاکمیتی چوخ اوزون سؤره جکدیر." پیامبر اکرم(ص)

این منشور نیز توسط سازمان یونسکو تهیه و تصویب شده است. مطابق بندهای سه گانه این منشور :

1- همه شاگردان مدارس باید تحصیلات رسمی خود را به زبان مادری خود آغاز کنند.

2- همهء دولتها موظف هستند که برای تقویت و آموزش زبان مادری کلیه منابع، مواد و وسایل لازم را تولید و توزیع نمایند .

3- برای تدریس زبان مادری باید معلم به اندازهء کافی تربیت و آماده شود ... زیرا تدریس به زبان مادری وسیله ای برای برابری اجتماعی شمرده می شود.