انتشار کهنترین دیوان شعر ترکی با ترجمه ترکی آذربایجانی

به گزارش یول پرس(اینجا) به نقل از صدای میانه دیوان قوتادغوبیلیک یا سعادت نامه معروف به شاهنامه ترکی در حدود هزار سال پیش توسط یوسف خراسانی از نوابغ دوران در ۶۶۴۵ بیت سروده شده و با موضوع جمهوریت، حکومت و اخلاق تنظیم شده است.

این دیوان پس از سالها تلاش توسط محمدصادق نائبی ، ترکی پژوه، بازخوانی شده و به ترکی آذربایجانی کنونی ترجمه شده است.

 مقدمه ای بر کتاب  تمثیل گنجینه کنایات و مثل های ترکی خراسانی

جناب بهبود مرادی ویراستار کتاب « تمثیل گنجینه کنایات و مثل های ترکی خراسانی » مقدمه ای بر این اثر نگاشته اند که در زیر آن را می خوانیم :

مهندس اسماعیل سالاریان در سال 1334 خورشیدی در بخش گریوان شهرستان بجنورد متولد شده بعد از اتمام تحصیلات در اداره مخابرات به عنوان کارشناس مهندسی برق و الکترونیک و مربی آموزش مشغول بکار گردیده و در سال 1394 بازنشستگی شده اند. همواره اوقات خود را با مطالعه و تحقیق و تفحص می گذرانند که حاصل تلاش های ایشان علاوه بر تالیف این کتاب، برای شناساندن زبان و ادبیات، تاریخ و هویت گم شده هم زبانان خود در شرق کشور عضو موثری بوده اند. من مثل های ترکی خراسان و ترجمه‌ی و توضیح تازه‌ی آنها را کاری بهین و گامی مهم و ارزنده در گستره‌ی مثل، لغت و زبان ‌شناسی ترکی دانسته، ترکان خراسان را به این مناسبت شاد باش و تهنیت می‌گویم و از بارگاه رب العزت برای مولف کامیابی‌های مزید آرزو می‌کنم.

 شعر تورکی در باره نوروز

 شاعر : حضرت معجز

 سنی تاری بایرام خانیم                                 راضی اولما من اوتانیم

 بایرام دا یوخدور تومانیم                                 گئت تبریزه ، گلمه بیزه

 من ده یوخ حوصله بایرام !                          الیم بوشدور هله بایرام !

 شیل اولاسان بئله بایرام                             گئت تبریزه ، گلمه بیزه

 بایرام اگر گلسن بیزه                                    بیر شال گتیر قارا قیزه

 گتیرمه سن ، گت تبریزه                                گلمه بیزه ،  گلمه بیزه

جشن سال نو بهاری ( نوروز ) میراث ملل  

 حسن راشدی : 27 اسفند 1394

بنا به پیشنهاد جمهوری آذربایجان،[۱] مجمع عمومی سازمان ملل در نشست  ۲۳ فوریه ۲۰۱۰ ( ۴ اسفند۱۳۸۸) ۲۱ ماه مارس را به‌عنوان روز جهانی عید نوروز، به‌ رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را در کشورهای بالکان ، اطراف دریای سیاه ، قفقاز ، خاورمیانه ، آسیای میانه و …جشنمی‌گیرند توصیف شده‌است.

گرچه بعضیها اجرای مراسم روز نو بهاری و یا نوروز را به پارسیان نسبت می دهند ولی این جشن  سابقه بسیاری طولانی تر از آن دارد که بعضی ها آنرا به سلاطین ساسانی پارسیان و یا حتی هخامنشیان نسبت دهند .

پیدایش ترکیب عجیب «هفت­سین» نیز ار آن مواردی است که هنوز محققین محترم فارس جوابی بر مفهوم و نحوه­ی پیدایش آن ندارند. ابتدا، اجازه بدهید تا نکته­ای را در زبان تورکی و فولکولور آن توضیح بدهیم، آن­گاه به نحوه­ی پیدایش آن بپردازیم.

در پاره­ای از زبان­ها مثل لاتین، روسی، تورکی و ... اسم و صفت صرف می­شود در تورکی در وضعیت «رائی» صرف و نحو، اگر اسم یا صفت به مصوت ختم شود، پسوند «- سین» یا «- سینی» می­گیرد. مثلاً: واژه­های «آتا» در جمله «پدرش را دیدم» (آتاسین گؤردوم.)

همان­گونه که گفته شد، چون این اسم ­ها به مصوت «آ»، «ــَـ» ختم می­شود در حالت «رائی» پسوند «- سین» می گیرد. از این رو واژه­های «آتا»، «بابا»، «ده­ده»، «آنا»، «آبا»، «نه­نه»، «باجی»، «اوجا»، «گوده»، «آرا»، و ... و نیز در مورد عددهای «ایکی = 2»، «آلتی = 6» «یئددی = 7»، «اون ایکی = 12»، «ییرمی (ایگیرمی) = 20»، «اللی = 50» و ... چون به مصوت ختم می­شوند در وضعیت صرف پسوند «- سین»، و «- سینی» خواهند گرفت. مثل: - ایکی­سین (دو تایش را)، - یئددی­سین (هفت تایش را) -  ...

چند دلیل بزرگ برای خلق عید نوروز از طرف ترکان

در تشکل هویت عید نوروز آنگونه که امروز در ایران شناخته می شود ترکان و آزربایجان نیز سهم تعین کننده ای داشته اند. تثبیت تقویمی نوروز در موقعیت کنونی آن ناشی از تدابیر و زیج های امپراطوران و شاهزادگان تورک مانند جلال الدین ملکشاه سلجوقی، هلاکو خان، غازان خان، اولوغ بیگ، ... است. (زیج ملکشاه و زیج های مقتبس از آن زیج هلاکوخان، زیج غازان خان، ...). در روایت های زرتشتی متاخر در ذکر ورود جمشید به آزربایجان و سپس روز جلوس او بر تخت مرصع خود نیز، تشکل نوروز صراحتا با آزربایجان ارتباط داده شده است.

چند دلیل بزرگ برای خلق عید نوروز از طرف ترکان و آذربایجانی ها وجود دارد که از آنجمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

خاطرات ملاقــه زنـی و خله خلته

نویسنده : محمود رضا صدقی

هنوز دست و لباسم بوی نفت می داد . جمع آوری مقداری تکه پارچه و کهنه ،ا ز پاره کردن لباس های مندرس و وصله پینه خورده ای که دیگر تحمل و طاقت سر سوزنی! و وصله ی تازه ای را نداشتند .کار چندان دشواری نبود، مشکل آنجا بود که باید مادر را قانع می کردم که این تکه پارچه ها مازاد بر مصرف پاک کردن چراغ و آلادین (علاءالدین ) و بخاری نفتی و گرد گیری در و پنجره است.

ویراستاری و قونوتیتک نگاری : اسماعیل سالاریان

آداب و رسوم کهن مردم خراسان شمالی درچهارشنبه سوری

به گزارش اترک نیوز ، مردم در سحرگاه این روز برای آوردن آب به سرچشمه ها می روند و این خود دلیلی براین ادعاست که این کلمه همان (چارشنبه سویی) می باشد. به هر تقدیر مردم که غروب و شامگاه آخرین چهارشنبه سال با بر پا داشتن آتش و پریدن از روی آن و خواندن این شعر:

آتیل باتیل چارشنبه، بختیم آچیل چارشنبه

شب چهارشنبه آخر سال که نزدیک شد اشعاری در بین مردم خراسان شمالی مرسوم بود چون ؛

چئلله چیختی بهار گلدی خربزه و خیار گلدی" : “چله ‌رفت و بهار آمد،خربزه و خیار آمد"

در وصف کلکسیون ۲۰۰ نفره ای که 37 سال بر مقدرات کشور حاکم شده اند

 

اکبر اعلمی: در وصف کلکسیون ۲۰۰ نفره ای که 37 سال بر مقدرات کشور حاکم شده اند. (قسمتی از نطق پیش از دستور اکبر اعلمی در مجلس هفتم در روز یکشنبه ۲۸ فروردین ۱۳۸۴).

هارای نیوز (اینجا) - اکبر اعلمی با اشاره به وضعیت کشور گفت: من این وضعیت و روند را ناشی از تفکر و عملکرد مستقیم و یا غیر مستقیم کلکسیونی از شخصیت هایی می دانم که تعداد آنان کمتر از 200 نفر می باشد، اما از ابتدای انقلاب تاکنون قدرت را در انحصار خود گرفته و اجازه اینکه در میان نخبگان جامعه به گردش در آید را نمی دهند. اشخاص مزبور خود را سنگ محک حق و ناحق دانسته و به این اعتبار جامعه را از منظر خویش به دو بخش سیاه و سفید و بد و خوب تقسیم و به فراخور دوری و نزدیکی اشخاص به خود، به آنها امتیاز می دهند.

فایل تصویری این بخش از نطق : اینجا

متن کامل نطق : اینجا

دوبیتی چهار شنبه سوری ترکان خراسان

  پریدن از روی آتش :  در درگز ترکان خراسان در ش چهار شنبه سوری، بوته خشک در روی زمین آتش می زدند و همه اهل خانه از کوچک و بزرگ از روی آتش می پریدند و می گفتند :

 غم گیده شادلیق گله، محنت گیده روزی گله

ساری لیغیم سن کی، قرمیزلیغون من کی

 شکستن کوزه کهنه :  شبه چهار شنبه سوری هر چه کوزه کهنه در خانه بود، زنان و دختران و جوانان می بردند پشت بام و به کوچه پرت می کردند و می گفتند :

 دردیم بلام گئده، کوزه یه، کوزه گئده، کوچه یه. یعنی : درد و بلام بره توی کوزه و بره توی کوچه.

 منبع : ایلات و طوایف درگز، میرنیا، جلد دوم ص141

حضرت محمد (ص) می فرمایند : فاطمه پاره تن من است . هرکه او را بیازارد ، مرا آزرده خاطرکرده و هر که او را شاد کند ، مرا نیز خوشحال نموده است .

بر خلاف تصور چهارشنبه سوری رسمی آریایی نیست!!

آئین هایی که در این نوشته به طور خلاصه بررسی و تقدیم شده اند همه التقاطی اند و در ظهور و تطور آنها فرهنگ ها و تمدنها و گروه های ملی و ائتنیکی متعدد منطقه از عیلامی-ایلامی و بین النهری و سومری و فنیقی و مصر باستان و مدیترانه ای و خاورمیانه ای و آسیای میانه ای و قفقازی و ... منسوب به گروهای زبانی مختلف زاگروکاسپین و سامی و تورکی و ایرانیک و اروپائی و ... با اعتقادات و باورها و ادیان و مذاهب گوناگون بدرجات مختلف نقش داشته و سهیم بوده اند. انکار این واقعیت و انتساب این آئین های آمیزه گرایانه و فراملی منحصرا به زرتشتیان و پارسی ها و ایرانیک زبانها و به ویژه به ملت ایران و آریائی ها و منحصر و مترادف نمودن آنها با هویت ایرانی- هویت ملی-ائتنیک و نژادی که هرگز وجود خارجی نداشته و ندارند- یعنی کاری که شوونیست ها و پان ایرانیست ها و قومیت گرایان افراطی فارس انجام می دهند، رفتاری به غایت سخیف و ناشایست و فوق العاده بدوی است.

گفتگو با «محمد مهنانی» بازیگر پیشکسوت بجنوردی

یک فنجان چای با «محمد مهنانی» بازیگر پیشکسوت بجنوردی

هنرنمایی در «معمای شاه» با دست شکسته

بازی در تیپ های تاریخی بسیار دشوار است

مریم ضیغمی- تاریخ را به خوبی می شناسد، از فن بیان درستی برخوردار است و در حین گفت و گو تسلط زیادی بر حرف زدنش دارد. وقتی از بازیگر نقش«خلیل خان اسفندیاری» پدر ثریا زن دوم محمد رضا شاه در باره بازی اش در سریال «معمای شاه» می پرسم بسیار متواضعانه پاسخ می دهد.

«محمد مهنانی» چهره نام آشنای مردم بجنورد و از هنرمندان پیشکسوت خراسان شمالی و بازنشسته آموزش و پرورش است. او  البته گوینده برنامه ترکی «ایشیق گئجه لر» رادیو و مجری برنامه «آیدینلق» و «مردم و مجلس» شبکه اترک نیز هست. این هنرمند با تجربه و کاربلد  ساعتی میهمان ما در تحریریه روزنامه «خراسان شمالی» شد و یک فنجان چای نوشیدیم و از بازی اش در  سریال تاریخی جمعه شب های تلویزیون سخن گفت.

عسگر قارداش ایل بایرامی یادوندا

نوروز گلو قار چیچه گی یادوندا

چرشنبه نین دادی قالمیش یادوندا

ئوت اوستوندن ئوزوموزو آتاردیق

شام دان سونرا باشی آتیب یاتاردیق

 

چرشنبه لر گئدیب اودون یئغاردیق

دوست دوشمنی یاخشی یاخشی سئناردیق

باجی قارداشلاری اود باشینا یئغاردیق

بیز دئیردیک آتیل پاتیل چرشنبه

قیزیل گول تک باختیم آچیل چرشنبه

 

بایرام واختی باغدا قوشلار اوخوردو

صونا ننه م سنه جوراب توخوردو

افضل شالین هر باجادان سوخوردو

رستم گیله گئدیب قرشاق سال لادی

حکمو خالا اونا جوراب باغلادی

 نویسنده اشعار : اباصلت اصغری